Portretschilderen voor je plezier is leuk, maar zodra er een oordeel aan te pas komt van de toeschouwer van dat schilderij, dan komt de kwetsbaarheid van de schilder om de hoek kijken.
Dat zie ik gebeuren bij de schilders in het Rembrandt Project (een serie op tv) en ook bij de schilders van Sterren op het Doek (een andere door mij met interesse bekeken serie). Vooral het schilderen van een portret van iemand legt over en weer kwetsbaarheden bloot. Rembrandt had daar al problemen mee in zijn tijd. Mensen gaven hem opdracht voor een portret, maar wilden daar dan wel zo gunstig mogelijk opstaan. Rembrandt was soms te eerlijk en dat werd niet altijd gewaardeerd door zijn klanten.
En dan is er nog de kwestie of een schilder een schilderij kan maken dat voldoende gelijkenis vertoont met de geportretteerde. De één kan dat beter dan de ander en dat is heel goed te zien in de serie Sterren op het Doek. Wat de schilder ziet, is bovendien niet altijd hetzelfde als wat de geportretteerde en de familie van de geportretteerde zien. Dus er is onzekerheid en kwetsbaarheid over en weer zodra er geportretteerd wordt.
Ik moest dus twee schilderijen maken voor een opdrachtgeefster. De schilderijen zijn bedoeld om een gevoelswaarde te hebben en een herinnering aan een helaas overleden persoon.
Het eerste schilderij ging vrij gemakkelijk en de klant was tevreden na enkele kleine aanpassingen. Morgen komt zij het ophalen. Als zij dan vraagt naar wat het moet kosten, dan begin ik me al direct te schamen. Ik ben niet zakelijk en wat ik maak vind ik moeilijk in een prijs te vatten. Maar gelukkig heb ik op Marktplaats mijn prijzen al vastgesteld. Dus ik noemde gewoon die prijs. Het kost me iedere keer moeite om dat te doen.
En nu was het andere schilderij van haar vader en haar moeder samen ook zo goed als af. Ik liet het via de app aan mijn kinderen zien, zodat zij er een kritische blik op konden werpen. Mijn schoondochter gaf heel goede tips om met name het portret van moeder te verbeteren. Uiteindelijk was ik redelijk tevreden en mijn schoondochter vond het ook goed genoeg om het te laten zien aan de klant (via de app).
Dat deed ik dus met enige hartkloppingen. Wat zou zij ervan vinden? Zou de door mij gefantaseerde achtergrond in de smaak vallen? Wat zou ze vinden van haar geportretteerde vader en moeder, die zij heel goed kent en die ik alleen maar ken van een paar onduidelijke foto’s? Ik moest werken met deze zwartwit-foto:
Het was spannend voor mij om mijn schilderij aan de klant te laten zien. Ik wist al dat ze er zeker wat op zou aanmerken, want ze is daarin heel eerlijk. Ze vond de door mij gekozen achtergrond heel mooi, maar in het gezicht en met name de ogen van haar moeder herkende zij haar moeder niet. Zij en haar zus keken er goed naar en gaven me een heel duidelijke aanwijzing over hoe ik de verhoudingen in het gezicht van moeder verkeerd had geschilderd. Ik heb het nu aangepast en daarover was zij tevreden. Het is toch iedere keer weer zoiets als een ‘bevalling’. De geboorte dan een schilderij. Het geluk met olieverf is dat er altijd overheen kan worden geschilderd. Verkeerde verhoudingen en andere zaken kunnen nog verholpen worden. Dat kan niet met eenmaal genomen foto’s of eenmaal geboren kindjes.
Als de klant tevreden is, zal ik het schilderij in dit weblog tonen. Na dit schilderij wil ik weer even vrij gaan schilderen. Misschien iets uit het leven zelf en niet meer van een foto. Even zonder druk bezig zijn voor mezelf. En hopelijk genieten van lenteweer, dat naar verwacht wordt dit weekend eindelijk zal beginnen.
