Schilderfrustratie

Sinds nu ongeveer 7 jaar heb ik schilderen als hobby. Tot nu toe maakte ik er 54. Elk schilderij is voor mij een leerproces. Lessen hoe het moet door te leren van andere schilders haal ik van YouTube. Vooral toen ik met schilderen startte keek ik veel naar instructievideo´s. In het begin waren dat die van Mark Carder op wie ik nog steeds geabonneerd ben. Hij is een pietje precies, die heel veel tijd besteedt aan het voorbereiden van zijn palet en die er allerlei meetinstrumenten bijhaalt om de verhoudingen correct te krijgen. In het begin was hem kennis nemen van zijn uitgekiende werkwijze goed voor mij, omdat ikzelf meer iemand ben van ´probeer maar wat´. Wat later liet ik zijn benadering een beetje meer los en kwam ik terecht bij iemand die zich Paintcoach noemt. Hij heeft een wat lossere manier van onderwijzen. Daarna keek ik even helemaal nergens naar en ging ik mijn eigen eigenwijze weg. Gisteren ontdekte ik een andere YouTube schildercoach, genaamd Ben Lustenhouwer, een Nederlander die zijn lessen in het Engels geeft. Het leuke van zijn werkwijze is dat hij je het hele schilderproces van begin tot einde laat volgen, een aanrader dus voor andere geïnteresseerden.

Iedere schilder werkt op zijn eigen manier, maar er zijn algemene wetmatigheden. En die heb ik onthouden, omdat ze belangrijk zijn in het hele proces. Zoals dat het goed is te beginnen met een onderlaag en vervolgens een tekening te maken van de voorstelling die niet gedetailleerd hoeft te zijn maar wel de contouren goed moet weergeven en in de juiste proporties. Ik gebruik tegenwoordig gewoon een afdruk van wat ik wil schilderen op A4-papier en dat verdeel ik in vlakken. Daarna verdeel ik mijn canvas in verhoudingsgewijs dezelfde vlakken, als ondersteuning van wat waar moet. Met de vlakken als referentiepunt maak ik de tekening

Daarna is het zaak je canvas of paneel te vullen met een globale indruk van donker en licht. In de regel is het beter met donkere kleuren te beginnen. In het begin kan je het beste alleen de vlakken, zoals je die ziet met je ogen half dicht invullen. De details komen geleidelijk en de meest gedetailleerde dingetjes op het allerlaatst. Ook werk je van verdunde verf naar dikkere verf en nooit andersom, want dan kan je later scheuringen krijgen in je verflagen. Die basisprincipes heb ik onthouden en met die kennis experimenteer ik maar wat. ´Fooling around with your pencil´ zoals sommigen dat noemen.

Ik heb gemerkt dat schilderen vaak illusie is. Je schildert niet elk blaadje of elke haar, maar geeft een indruk van gebladerte of een bos haar. Dat vind ik zelf het leukste van schilderen, die ´voordegekhouderij´. Ook het krijgen van uitdrukking op een gezicht (zelfs op dat van een paard) is soms voor de schilder zelf een verrassing. Schilderen is voor mij ook inleven. Het lijkt soms alsof ik een persoon beter leer kennen tijdens het schilderproces.

Maar wat is dan de frustratie? Dat zijn velerlei dingen, die het proces spannend maken en de schilder zeer gestrest. Zoals het verpesten van een eerder meer geslaagde uitdrukking of sfeerweergave door eroverheen te gaan penselen met wat je denkt dat een verbetering zal zijn maar dat toch niet blijkt te zijn en vervolgens dat oorspronkelijke van daarvoor niet meer te kunnen terughalen. Om te janken! Er zijn momenten dat je denkt dat het helemaal niet meer zal lukken en dat je het schilderij net zo goed in de kliko kan pleuren. Het is soms een strijd om er toch mee door te gaan.

En dan is het schilderij af. Of toch niet? Wanneer is het af? Perfect is het nooit. Het is zeker geen foto en moet dat ook niet zijn. Heb ik mijn doel bereikt met wat ik wil uitdrukken met dit schilderij? Met welke ogen bekijk ik het schilderij? Met mijn eigen ogen of met die van de eventuele andere toeschouwer? Voor wie is het schilderij bedoeld?

Veel schilderijen heb ik weggegeven. Wat is daarmee gebeurd? Hebben die schilderijen een plekje aan de muur gekregen? Liggen ze in een hoek te verstoffen? Van sommige weet ik dat ze geen plekje hebben gekregen, omdat het schilderrij niet bij het interieur paste. Dat is een andere frustratie.

Ik heb besloten geen schilderijen meer te maken voor anderen en geen schilderijen meer weg te geven tenzij anderen daar nadrukkelijk om vragen. De rest is voor mij en voor mijn eigen plezier en dat plezier is groot ondanks de frustraties tijdens het proces 😉.

Schilderijtje nu af?

Althans dat hoop ik. Het is net als bij een zoekplaatje. Telkens zie ik kleine dingetjes die beter kunnen. Het is een kunst om te weten wanneer je moet stoppen. Het ligt mij niet om een schilderijtje maar wat af te raffelen, maar van oneindig mierenneuken wordt het ook niet beter. Vaak zijn de spontane eerste streken die je neerzet de beste en daarop moet je voortborduren. Althans dat is mijn ervaring na het maken van veel schilderijen. Gelukkig gaan we morgen een paar dagen weg en dat dwingt mij om verder van het schilderijtje af te blijven.

We gaan een paar dagen een huisje huren in de buurt van de dochter van Ahmad en haar gezin en zullen deze kinderen en hun ouders daar veel gaan zien. We hebben daar geen Wifi en ik laat mijn laptop thuis. De komende dagen dus geen stukjes van mij in dit weblog.

Heb er uiteindelijk nog flink aan gesleuteld en beschouw het nu (4 december 2024) echt als af. Olieverf 30 x 40.

De pauw is eindelijk af

Dit half jaar maakte ik maar één schilderijtje, op een canvas dat ik nog had staan op mijn gammele ezel. Ik besloot me aan een pauw te wagen.

Olieverf 30 x 40

Ik had moeite met de staart en de veren. Heb te weinig geduld voor details. Uiteindelijk heb ik maar besloten dat het af moet zijn. Mijn techniek was klodderen en vegen. Ik heb van mijn buurman, die werkt in een wasserij, heel veel gewassen keukendoekjes gekregen en daarmee is het goed vegen.

Ik kan niet zeggen dat ik zo trots ben als een pauw op dit schilderij. Het zij zo….

Geen creativiteit meer

Zowel Ahmad als ik doen niets meer aan huisvlijt. Er wordt niet aan pyrografie en tiffany gedaan en ik heb nog een canvasje dat onbeschilderd blijft.

‘Jij maakt ook niks meer, hè,’ zeg ik tegen Ahmad. ‘Ik heb geen idee wat ik zou willen maken en voor wie,’ zegt hij. Datzelfde geldt ook voor mij. Ik heb geen plan voor een schilderij dat ik nog in mijn huis of in het huis van iemand anders zou willen zien hangen. En ik maak niet graag dingen om die vervolgens in een hoekje te laten verstoffen.

Maar nu denk ik: hoezo niet? Ik heb nog veel verf. Waarom ga ik niet schilderijen van anderen die ik mooi vind of andere dingen die me aanspreken naschilderen om daarvan te leren. Of gewoon voor de lol. De schilderijen die af zijn kan ik gewoon bewaren of weggooien. Ik denk erover na.

Voorlopig houd ik bij slecht weer me bezig met fietsen op de hometrainer en intussen series kijken op mijn tablet. En lezen in de tuin als de zon schijnt. Elke dag maken we een wandeling en doen wij in de middag onze spelletjes rummikub. Alle puzzels genaamd ‘het woord’ die ik in de kranten vind los ik dagelijks op. Ik kijk en luister nieuws. De dagen zijn zo om. Ben ik misschien een beetje gemakzuchtig geworden? Wellicht, maar het bevalt me wel…..

Wat een zegen is het als je niet meer zoveel hoeft maar wel dingen mag doen waar je zin in hebt.

Amateurtje

Olieverf 30 x 40

Vandaag legde ik de laatste hand aan dit schilderijtje. Ik zie er zelf mijn oudste dochter in.

Gisteren keek ik via NLZiet naar de eerste aflevering van het Rembrandt Project. Ik kijk daar heel graag naar, omdat ik het mooi vind om te zien hoe de diverse amateur schilders hun opdrachten uitvoeren en welke raad er gegeven wordt door schilders die naam gemaakt hebben en daarom als deskundigen optreden. Het meeste van wat zij adviseren heb ik wel eerder gehoord of gezien op YouTube of weet ik nu uit eigen ervaring, maar het blijft toch interessant voor mij.

Wat ik pijnlijk vind is dat het een competitief afvalprogramma is. In elke aflevering vallen er amateurschilders af. Van de 15 afvallers direct al de eerste dag van de uit duizenden inzendingen geselecteerde amateurs zie je met name de ouderen als eersten weggestuurd worden. Dat gaat nog redelijk onopvallend. Maar op de tweede dag worden alle 15 deelnemers één voor één naar voren geroepen en krijgen uit die groep vijf mensen te horen dat het voor hun ophoudt. Je kan de frustratie en teleurstelling soms aflezen op de gezichten. Ik vind dat een heel sneue vertoning. Maar mensen lijken te genieten van dit soort afvalraces, dus dat scoort goed.

Ooit probeerde iemand mij ertoe aan te zetten om ook mee te dingen naar deelname in dit programma. Dat zou ik nooit doen. Ten eerste omdat het me doodeng lijkt om te staan tekenen en schilderen, terwijl je op je vingers gekeken wordt en ten tweede omdat ik mezelf niet zie als iemand met serieus talent. Ook vind ik mezelf te oud om gezien te worden als een ´veelbelovend kunstenaar´. Als oudje valt er niet meer zoveel te beloven.

Maar kijken doe ik wel graag. Op YouTube is er ook een dergelijk programma waar ik graag naar kijk: Portrait Artist of the Year. Het is voor mij goed om te beseffen dat er ontelbaar veel schilders zijn op de wereld en dat ik maar een amateurtje ben. Ik doe het wel met veel plezier en daar gaat het om.

De criticus

Dankzij de bemoedigende woorden van mijn goede vriend Theo ga ik weer schoorvoetend stukjes plaatsen in mijn weblog. De criticus in mij werd steeds strenger. Ik mocht op het laatst van mezelf niks meer zeggen. Nou is het natuurlijk wel wat om datgene wat je schrijft meteen het internet op te slingeren, alsof het waardevol genoeg zou zijn om met de digitale wereld te delen.

Maar ach, wat boeit het. Praten we allemaal niet maar wat? Woorden zijn een beperkt middel om je te uiten en wat je zegt dekt nooit helemaal ´de lading´ van wat je wíl zeggen. We moeten het ermee doen.

Het is niet vreemd dat ik ineens een soort schroom kreeg om me te uiten. Mijn stiefvader placht ons in te prenten dat het beter was te zwijgen tenzij we iets beters te melden hadden dan dat zwijgen. Zulke woorden kunnen erin hakken bij kinderen. Mijn broer hield zich beter aan deze raad dan ik. Ik kletste er tegen het advies in vrolijk op los en moest dat soms bezuren.

Maar hier in dit weblog ben ik redelijk veilig. Ik kan me gerust uiten en het ergste wat er kan gebeuren is dat ik negatieve reacties krijg.

De criticus in mij is de afgelopen tijd erg streng geweest. En dat gold niet alleen voor mijn visie op dit weblog. Ik ben ook streng als ik kijk naar mijn schilderijen van een tijd terug. Al doende leer ik, net als ieder ander. Het komt vaak voor dat ik, kijkend naar een schilderijtje van mezelf van jaren terug, me bedenk dat ik het nu anders zou schilderen. In het begin was ik erg pietepeuterig met de kwast en durfde ik nog niet zoveel verf te gebruiken. Nu ben ik veel nonchalanter en sneller en daarbij merk ik dat olieverf heel ´vergevingsgezind´ is. En bovendien dat veel dingen die onverwacht goed lukken vaak berusten op toeval. Het is een kwestie van je energie laten stromen via de kwast.

Laatst lag ik op het bankje te kijken naar het schilderij van het jongetje dat met zijn parapluutje een kat beschermt tegen de regen. Ik zag een paar dingetjes die me stoorden en ook merkte ik dat de verf hier en daar vervaagd was, omdat ik het schilderij niet heb vernist. Aha, dacht ik, dan kan ik het schilderij nog bewerken.

Ik weet niet of er amateurschilders zoals ik zijn die toevallig dit weblog lezen, maar ik kan jullie maar één advies geven: bewerk een oud schilderij niet! Elk schilderij wordt gemaakt op een bepaalde plek en op een bepaald tijdstip. En als het af is, dan is het af. Ga niet jaren later opnieuw rommelen in een schilderij!

Ik deed dat dus wel en zoals dat vaker gaat, ik wilde maar een paar dingen veranderen of sterker aanzetten, maar eenmaal bezig bleef ik klooien en verpestte wat eerder beter was in het schilderij. Precies zoals dat gaat met stukjes of brieven die je schrijft en die je op de één of ander manier kwijtraakt op internet. Wat je eerder schreef kan je niet nog eens schrijven met dezelfde woorden. Zo gaat dat ook met schilderijen. Ik raakte mijn oorspronkelijke schilderij kwijt en moest opnieuw schilderen met heimwee naar het oorspronkelijke werk. Na twee dagen ploeteren werd het opnieuw een schilderij. Ik weet niet of het beter is dan het oorspronkelijke of veel slechter. Het is anders. Ahmad ziet het verschil niet. Voor hem is het allemaal o.k. Maar de pietepeuter in mij ziet wel verschillen.

oude (L) en nieuwe (R) schilderij, olieverf 50 x 70

Van mijn fouten leer ik. Dit keer heb ik geleerd dat ik niet moet gaan friemelen in een schilderij dat ik in het verleden als ´af´ heb beoordeeld. Ik kan denken dat ik het nu beter zou doen, maar dat is dan maar zo. Maak een nieuw schilderij, maar blijf met je tengels af van het oorspronkelijke werk!

Hetzelfde geldt voor de eerder geschreven stukjes in dit weblog. Ik heb ze ooit geschreven op een bepaalde tijd en plaats. Toen is toen en nu is nu. Vanaf nu ga ik verder met schrijven vanuit wat me nu bezighoud. Wie het niet interesseert moet het gewoon niet lezen 🙂.

Nieuw schilderij af

olieverf 30 x 60

Ben tevreden. Niet een eigen ontwerp, maar naar de hand van een bestaande grafische afbeelding (zie hieronder).

Mijn volgende idee om te gaan schilderen is een burak. Dat is een mythische afbeelding van een gevleugeld paard, door mystici ook wel vergeleken met je nafs (ego), dat tot je beschikking staat als een gevleugeld paard, wanneer je het eenmaal onder controle hebt.

Schilderij af

We hebben hier twee dagen geen zon gezien en dat is voor hier veel. Dat gaf mij de gelegenheid om het schilderij van mijn kinderen af te schilderen. Op het laatst was dat niet meer ´paint and go´, zoals ik gewend ben om te schilderen, maar ´paint en blijf plakken´. Ik zie dan steeds meer details die anders moeten en blijf eraan friemelen met een klein kwastje. Eigenlijk de meest frustrerende maar ook de spannendste fase van het schilderen.

Het schilderen van portretten is ondankbaar werk. Vooral als je mensen schildert, die er altijd iets van zullen vinden. Ik kan me ook voorstellen dat het confronterend is om jezelf afgebeeld te zien. Een foto is soms al een klap in je gezicht. Als ik schilder probeer ik daar niet aan te denken maar de uitdrukking op het gezicht weer te geven zoals ik die herken. Dit keer waren het drie van mijn kinderen. Het schilderij heb ik gemaakt voor mezelf om het beeld vast te leggen zoals ik mijn kinderen graag zie. Tevreden ben ik nooit. Klopt het wel anatomisch? Is die neus wel goed? Etc. Het komt vaak aan op millimetertjes verschil die een hele uitdrukking kunnen veranderen. Uiteindelijk moet je het loslaten. Je kan een schilderij ook te lang bewerken waardoor het zijn spontaniteit verliest. Al met al leer ik van elk werkje dat ik maak.

Olieverf 40 x 40

Ik denk dat dit één van mijn laatste realistische portretten is. Het schilderen van portretten is ondankbaar werk als je er anderen blij mee wil maken. Niemand wil een schilderij van zichzelf in huis. Schilderijen dienen tegenwoordig meer als muuropvulling en dienen te passen bij het meubilair.

Gelukkig piepte de zon vandaag weer tevoorschijn. Kan ik andere dingen gaan doen

Tijd niet meer geschreven

Tja, en hoe komt dat. Geen tijd! Dat mag gek klinken voor een gepensioneerde, die immers overal tijd voor zou moeten hebben. Maar de werkelijkheid is anders.

De dagen lijken om te vliegen. Daarbij komt dat we steeds langere nachten maken, dus later opstaan. Zaten we vroeger fris aan het ontbijt om een uur of 7, nu is dat geregeld een uur of 9 of gisteren zelfs 9.30. We slapen en dromen wat af. En als de dag dan begonnen is, dan hebben we een vrij strak programma. Na het ontbijt een wandeling in de Uithof. Daarna is er nog een beetje tijd om wat anders te doen voor de tweede koffie. Dat kan zijn boodschappen doen of, zoals nu, even schrijven in dit weblog. Na de koffie (rond 11.30) heb ik weer wat tijd tot het middagmaal om 15.00 uur. Maar soms moet ik dan koken of naar Specsavers voor een nieuwe bril. Of ik heb even tijd om wat te schilderen, wat ik nooit langer dan een uur achter elkaar doe. Of ik plak een filmpje van foto- en filmmateriaal. Dat zijn mijn twee andere hobby’s naast leuteren in dit weblog

Na het middagmaal is het vaste prik dat we een spelletje rummikub doen. Dat zijn altijd twee of drie spelletjes, zodat er uiteindelijk een ‘winnaar van de dag’ is. Dat rummikub gaat ons nooit vervelen, omdat elk spel anders is.

Na het spelen is het tijd voor thee of een ijsje. En daarna stap ik op de hometrainer met mijn tablet, waarop ik intussen tv en series kijk. Dat doe ik met pauzes, waarin ik languit op het logeerbed lig tot het avondeten. Na het avondeten gaan we in ons bed liggen, waar we lezen e.d. en vervolgens gaan slapen En zo vliegen de dagen om, met af en toe een uitzondering, als dat de dag anders verloopt, omdat we een afspraak hebben met familie.

Zo zit dat. Ik heb verder niet zoveel te melden.

We hadden nog wat houtschijven liggen, die Ahmad nooit bewerkte met pyrografie, omdat ze nogal donkerbruin waren en je daarom de gebrande tekening niet zou kunnen zien. Ik kreeg het idee om daarom de schijf te bewerken met een geverfde achtergrond, zodat Ahmad die daarna zou kunnen bewerken met pyrografie. Maar dat bleek niet te kunnen. Pyrografie kan kennelijk alleen met succes gebeuren op onbewerkt hout.

Omdat ik het zonde vond om verder niks te doen met de houtschijven, heb ik het karwei maar afgemaakt door verder te schilderen op het hout:

Olieverf op houtschijf 30 x 26