Referentiekader en richtlijnen

De zon komt op boven de kustlijn van Malaga (jammer dat die antenne zo het zicht verstoort ?)

In het vorige stukje had ik het over Allah/God (zoals ik Hem beleef) als Luisteraar die niet antwoordt, maar mij wel dichterbij de antwoorden kan brengen die al verborgen zitten in mijn ziel. Ik heb daar veel aan gehad en nu nog helpt het mij om over dingen na te denken en antwoorden te vinden op vragen.

Maar naast deze belangrijke rol die Allah/God vervult is Hij voor mij een belangrijk referentiekader. Een moslim is in de regel bekend met 99 heilige namen van Allah. Deze namen benoemen de Goede Eigenschappen die Allah bezit en die een voorbeeld vormen voor de gelovige. Deze 99 namen zijn slechts een deel van de heilige namen die er bestaan voor Allah. Er zijn er veel meer, maar die zijn voor de meeste mensen verborgen, zoals soefi-heiligen ons vertellen. Maar in het kort komt het erop neer dat Allah Perfectie vertegenwoordigt. Dat kan je zien door alleen maar te kijken naar de natuur, zoals Allah die geschapen heeft. Hoe mooi zit alles in elkaar en hoe in harmonie en in evenwicht is alles , mits niet verstoord door de mens. Als je kijkt naar de schoonheid en puurheid van het dieren- en plantenrijk en het sterrenstelsel, dan kan je je alleen maar met open mond verwonderen over de perfectie daarvan. Net als over het wonder van bevruchting, geboorte en ook de dood.

Ik kan Allah niet zien, maar ik weet dat Hij mij wel ziet, waar ik ook ben. Allah ziet de kleinste beweging op aarde, zelfs die van een vleugel van een mug. Met die gedachte leef ik. En hoewel ik weet dat ik nooit perfect zal zijn, omdat dat een mens niet gegeven is, kan ik wel proberen zo goed mogelijk te leven. En de Goede Eigenschappen van Allah en wat ik heb gelezen aan richtlijnen voor het leven in de Koran helpen mij daarbij. Overigens wijken de richtlijnen die in de Koran gegeven worden nauwelijks af van de richtlijnen in de Bijbel, de Thora en de Psalmen. In de koran wordt ook gerefereerd aan deze andere drie heilige boeken. Er hebben 124.000 profeten geleefd, die allemaal kwamen met eenzelfde boodschap. Iets wat ook telkens herhaald wordt in de Koran. Daarom begrijp ik niet de strijd om het gelijk die er is tussen diverse godsdiensten en spreek ik vaak over Allah/God. Ik leef of Allah/God mij ziet op elk moment en ik probeer me zo te gedragen dat Allah daar tevreden over kan zijn. Meer kan ik niet doen.

Je zou dus kunnen zeggen dat Allah mijn geweten vertegenwoordigt en dat Zijn richtlijnen/ adviezen mij daarbij een groot houvast geven. Godsdienst is advies (naseeha).

Praten met God

Toen ik klein was praatte ik met God als ik ergens mee zat. Ik begon dan altijd met de woorden: ´o God, nu bid ik u´. En dan stortte ik mijn hart uit. Dat deed ik altijd stilletjes als ik al in mijn bed lag. Ik praatte niet hardop. Ik had in die tijd wel geloof in God maar wist het nog niet te plaatsen in een religie. Dat gebeurde pas veel later.

Het praten met God gaf mij veel troost. Ik kon zo al mijn gedachten kwijt die ik niet met anderen kon delen, zelfs niet met mijn lieve broer. Wat dit betreft voelde ik me door niemand begrepen en al helemaal niet door mijn ouders, die atheïst waren. Op de katholieke school waarop ik als klein kind zat vond ik ook geen herkenning voor mijn geloofsbeleving. Integendeel, ik werd een keer voor de klas geroepen en moest toen aan de kinderen in de klas vertellen wat er met mij zou gebeuren, omdat ik niet katholiek was. Ik moest zeggen dat ik in de hel zou komen. Dat maakte eigenlijk niet eens zoveel indruk op mij. Erger vond ik het dat de nonnen deden of ik er niet was als ik met korte mouwen liep of als ik geen rokje over mijn lange broek droeg. Ik was heel bang voor de nonnen maar niet voor God zoals ik die zag met mijn kinderogen.

Mijn hele leven is mijn geloof mijn troost geweest en in plaats van met een psycholoog of psychiater te praten deelde ik in de meest benarde tijden van mijn leven mijn zielenroerselen liever met God.

En nu, terugkijkend, zie ik daar de logica van in. God geeft in de regel geen antwoord, maar luistert alleen maar. Hij vormt een spiegel waar je in kan kijken. En dat is naar mijn idee de enige hulp die een mens zich kan wensen van iets of iemand buiten hemzelf. Een goede psycholoog of therapeut komt niet met antwoorden maar helpt je om jezelf de goede vragen te stellen. De antwoorden vind je in jezelf. En die antwoorden kan je ook vinden als je met God praat.

In nood zoeken mensen naar hulp. Als je ziek bent, zoek je heling bij een arts en als je mentaal ergens mee zit kan je je wenden tot vrienden, tot een geestelijke of tot een psychisch hupverlener.

Wat mij daarbij tegenhoudt is dat je dan vaak naast je eigen geestelijke ballast ook die van de goedbedoelende hulpverlener over je heen krijgt. Ik heb ben zelf psycholoog en weet hoe beperkt de kennis is die deze studie oplevert. Daarom heb ik altijd de voorkeur gegeven aan Allah/God (zij het of Hij nou bestaat of een door de mens gefabriceerde Constructie zou zijn). Allah zwijgt en hoort mij aan en Allah is Perfect en heeft het beste met me voor. Ik kan Allah vertrouwen. In alle geloven wenden mensen zich tot God. Uiteindelijk zit alle wijsheid in jezelf. Zoals de profeet Mohamed al zei: ´Je kan Allah niet kennen, maar door jezelf te kennen kom je dichter bij Allah´ (in mijn woorden naverteld).

Tegenwoordig hebben veel mensen het geloof in God afgezworen. Daarmee is een vertrouwd houvast voor mensen verdwenen. Bij tegenslag of schokkende gebeurtenissen zoeken mensen toch naar een houvast. De vraag naar psychologische hulp in de vorm van therapieën of in de vorm van psychofarmaca is groot. Zo groot dat er wachtlijsten zijn in de geestelijke gezondheidszorg. Allerlei coaches bieden zich aan om dit gat te vullen. Het vak coach is niet beschermd door een vakvereniging. Iedereen kan zich coach noemen en daar goed aan verdienen.

Overtuigingen

Toen we gisteren op de terugweg waren van onze mooie wandeling en liepen in de schaduw en de frisse wind ons heerlijk afkoelde zei Ahmad ineens uit het niets: ´Eigenlijk weet ik niet eens zo zeker of er wel een God bestaat, maar voor mij is wel zeker dat het idee van een Volmaakte Entiteit een troost en houvast is voor de mens´. ´Ja, hè,´ bevestig ik wat hij zegt. ´Een referentiepunt, dat nergens anders mee te vergelijken is.´ ´Wat dat betreft komen alle heilige boeken dan tot dezelfde conclusies en beschrijvingen,´ zegt Ahmad. ´Precies, en daarom begrijp ik niet waarom gelovigen van diverse godsdiensten elkaars geloof bestrijden. De essentie komt toch bij alle geloven op hetzelfde neer,´ zeg ik.

´Wat ik ook niet begrijp,´ zeg ik dan ´is dat mensen van een bepaalde geloofsrichting ook soms waarschuwen dat je alleen maar moet omgaan met mensen van hetzelfde geloof. Dat zie ik bij veel geloven gebeuren en zelfs bij de soefi-gemeenschap waar ik me een tijd in bevond. Ikzelf beleef dat anders. Naar mijn overtuiging maakt Allah/God geen onderscheid tussen Zijn schepselen. Hij houdt van allemaal. Ook profeten als Jezus en Mohamed gingen niet alleen maar om met geloofsgenoten. Jezus hield zich op met marginalen en zelfs prostituees. En ook Mohamed was vriendelijk en toegankelijk voor alle mensen om hem heen, ongeacht hun geloof. Sommigen besloten hierdoor zich te bekeren maar dat ging nooit onder dwang.

Mensen willen zich altijd bevinden in hun eigen kring. Dat voelt het meest vertrouwd. En als een mening of overtuiging erg afwijkt van de groep waartoe je behoort dan kan dat als een bedreiging worden ervaren. Maar dat geldt niet alleen voor mensen die een geloof belijden, maar evengoed voor mensen met een uitgesproken mening op welk vlak dan ook. Ik zie het overal om me heen. In de gesprekken die ik voer of hoor, in de kranten en op twitter. Er zijn diverse groepen te onderscheiden die een bepaalde overtuiging hebben. Onderling zijn ze het eens en vinden zij het vanzelfsprekend dat hun mening de enige juiste is. De ´anderen´ die een tegenstrijdige mening hebben moeten het dus bij het verkeerde eind hebben.

Shabnam geeft college ? Grote opkomst!

Vroeger leerde ik in mijn studie over de dissonantietheorie. Die theorie houdt in dat een mens moeilijk kan leven met tegenstrijdigheden. Een voorbeeld: als iemand die je graag mag over dingen hertzelfde denkt als jij, dan bevestigt jou dat in je mening. Er is dan een congruentie tussen jouw waardering voor die persoon en diens ideeën, omdat ze overeenstemmen met wat jij vindt. Als die bevriende of door jou gewaardeerde persoon een mening verkondigt die afwijkt van wat jij vindt, dan kan dat een soort ´kortsluiting´ in je hoofd geven. Er is dan een dissonantie tussen de waardering die jij voelt voor deze persoon en datgene wat hij vindt, omdat zijn mening totaal niet overeenstemt met wat jij vindt. Wat iemand gaat doen om uit deze ´dissonantie in zijn hoofd´ te komen is ofwel proberen de ander te overtuigen van een andere zienswijze met argumenten ofwel de ander minder gaan waarderen.

Op Twitter zie je dat laatste in extreme vorm voorbij komen. Mensen die het niet eens zijn met een ander gaan vaak niet in gesprek met argumenten of feiten, maar schelden de ander uit voor dom en erger. Zelfs in politieke debatten zie je dat gebeuren. Mensen lijken er niet goed mee te kunnen leven dat niet iedereen hetzelfde denkt en dezelfde mening heeft over dingen als jij of ik of hij of zij. Dat is wel jammer, want de gemoederen raken daarbij verhit en het lost niets op.

Mening geven of niet

Mijn moeder zei vroeger altijd als er mist hing: ´het is een klein wereldje vandaag´.

Mensen die mijn weblog lezen zouden kunnen denken dat ik leef in mijn kleine wereld en dat ik niet op de hoogte ben van al het dramatische dat er zich afspeelt in de wereld om mij heen. Dat is niet zo. Ik lees kranten en luister naar radio 1. Ik zie wat mensen overal van vinden op Twitter en in columns in diverse kranten. Maar heb ik behoefte om in dit weblog mijn mening te geven over wat er om me heen gebeurd? Nee.

Er zijn al zoveel meningen. Ik denk niet dat mijn mening veel kan toevoegen aan meningen die er al zijn. Bovendien vind ik dat ik niet genoeg afweet van de werkelijke situatie op heel veel plekken op de wereld om een goed oordeel te kunnen vormen. En daarbij komt nog dat ik helemaal niet wil oordelen. Wie ben ik? Laat ik maar eerst naar mezelf kijken en hoe ik me gedraag en me op elk moment afvragen of dat wel ok is. Daar heb ik het druk genoeg mee.

Dus daarom krijgt de lezer in mijn weblog niet meer te lezen dan wat ik meemaak en hoe ik bepaalde dingen beleef. Ik probeer daarin zo openhartig mogelijk te zijn en hoop dat sommige lezers zich dan kunnen herkennen in wat ik schrijf. Meer is het niet.

Speelgoed

begin van ochtendwandelling via de lift naar beneden
Slechte foto van klaproos met bij

Vandaag kwam onder het wandelen het onderwerp speelgoed in me op. Ik zag in de etalage van de hobbywinkel wat gevlochten armbandjes liggen en dat bracht me het cadeautje in herinnering dat ik dit jaar kocht voor mijn oudste kleindochter (7 jaar). Ik kocht een set garen in mooie kleuren met een soort spoel waarmee je gemakkelijk armbandjes kan vlechten. En verder een set kralen om in de armbandjes te verwerken. ´Volgens mij heeft ze er nog niets mee gedaan,´ zeg ik tegen Ahmad. Soms twijfel ik aan wat ik koop als cadeautjes voor mijn kleinkinderen. Ze hebben al veel en in hoeverre is wat ik voor ze koop leuk genoeg om voor langere tijd hun aandacht vast te houden? Naast twee kleine kleinkinderen heb ik ook drie grote kleinkinderen van respectievelijk 25, 17 en 15 jaar. Die jongens stuur ik gewoon geld op hun rekening en dat vinden ze altijd fijn, dus dat is geen zorg. Dat ga ik ook later doen voor de twee nog kleine meisjes. Nu krijgen ze naast hun cadeautje wat geld, maar dat zegt hun nu nog niet veel en ze zijn nog niet zelfstandig genoeg om dat geld te besteden. Een cadeautje dat komt via de post is nu natuurlijk interessanter. Maar over het nut ervan twijfel ik soms. Kies ik wel de goede dingen uit?

Als ik speelgoed zie liggen in speelgoedwinkels word ik daar soms een beetje weemoedig van. In gedachten zie ik die grote knuffelberen en die plastic auto´s en poppenwagens al bij het grof vuil liggen, kapot en afgedankt. Kinderen krijgen nu veel. Veel speelgoed, veel snoep bij verjaardags-traktaties, veel zakgeld en veel, veel, veel van alles. Ik snap wel dat mensen uit liefde veel kopen voor hun kinderen, vaders, moeders, opa´s, oma´s en tantes en ooms. Gewoon, omdat het kan….Maar soms hebben kinderen zoveel speelgoed om mee te spelen dat ze niet meer weten wat ze moeten kiezen om mee te spelen. Daarbij is er de enorme concurrentie van de digitale middelen, zoals tablets en telefoons die ook hun aandacht trekken.

Ik kan me nog precies mijn eigen speelgoed van vroeger herinneren en ik weet nog waarmee mijn broer vooral speelde. Ook van mijn kinderen weet ik nog waarmee zij speelden, maar van mijn kleinkinderen weet ik het niet precies. Misschien zie ik het niet, omdat ik natuurlijk niet veel in hun buurt ben. Maar zeker is wel dat ze veel meer hebben dan mijn kinderen hadden en dan ik had. ´Spelen ze er wel mee?´ vraag ik aan mijn schoondochter. Ja, gelukkig wel. Vooral de oudste heeft een enorme fantasie en weet met al haar speelgoed wel iets leuks te verzinnen. Ook vindt zij het leuk om al haar poppetjes en hele dorpen met poppetjes of miniberen mooi uit de stallen en al haar knuffels op een gezellige manier haar bed te laten omringen. Dat laat ze graag met trots zien.

Ik denk dat ik me zorgen maak om niks. Mijn kinderen en ikzelf hadden niet zoveel om te spelen dat we niet wisten wat te kiezen. We speelden gewoon met wat we hadden en het was niet moeilijk dat te overzien. En er was nog geen concurrentie vanuit de digitale wereld. Mijn broer maakte een zogenaamde telefoon waarmee we contact onderhielden (hallohallo). Mijn kleinkinderen hebben zoveel dat ze het overzicht moeten bewaren over wat ze hebben, maar ik zie dat het ze aardig lukt. Als kleine managers weten ze al hun speelgoed te vinden en een rol te laten spelen in hun spel. En van hun vader en moeder mogen ze af en toe even lekker rust nemen door iets te kijken op de tablet. De tijden veranderen en de kinderen ook. Kleine wijsneusjes ?.

Wij speelden veel buiten, wat toen nog kon zonder toezicht. Ook mijn kinderen konden dat vroeger in mijn buurt. Nu is dat wat minder gemakkelijk en dat vind ik jammer. Kinderen die in een rustige buurt opgroeien met veel speelgelegenheid hebben geluk. Maar dat veel kinderen dat niet hebben betreur ik. Het verkeer is drukker en de omgeving is gevaarlijker geworden.

Dat viel tegen!

Gisteren keek ik naar de eerste aflevering van ´de nieuwe Vermeer´. Ik verwachtte net een soortgelijk programma als het ´Rembrandt Project´, maar dat bleek niet te kloppen. In het Rembrandt Project kregen amateur-schilders opdrachten en zag je ze aan het werk, waarbij ze nuttige aanwijzingen kregen van professionals. Als kijker kon je van de aanwijzingen die gegeven werden veel leren.

In de serie ´de nieuwe Vermeer´ wordt een grote groep mensen uitgenodigd om, gezeten in een zaal, te luisteren naar een opdracht: een verdwenen schilderij van Vermeer, waarvan alleen de titel en beschrijving nog terug te vinden is tot leven roepen. Men mag de opdracht uitvoeren met alle mogelijke technieken en krijgt 16 weken de tijd om dit thuis te doen.

Na 16 weken wordt de winnaar bekend gemaakt (gekozen uit 30 finalisten die hun werken naar de bijeenkomst hebben meegesjouwd). Er wordt één werk van al deze amateurs uitgekozen als winnend werkstuk dat in het museum wordt opgehangen naast de werken van Vermeer. De rest mag na afloop weer aftaaien met zijn werk. Daarnaast zijn er twee professionele schilders bezig met de opdracht en hun werkproces krijgt in het programma de meeste aandacht. Uit het werk van deze twee schilders wordt één werk wordt gekozen dat ook in het museum mag hangen.

Ik had als kijker te doen met veel van de deelnemers, zoals de vrouw die een hele ´Vermeer´ in glas had uitgebeeld. Ik weet dat glas voor glasbewerking een zeer duur materiaal is. Iedereen had zich thuis uitgesloofd en moest het doen met de ´eer´ om bij de 30 finalisten te horen. De dertig werken die de finalisten hadden gemaakt kregen in het programma nauwelijks aandacht en er kwamen er maar een paar even in beeld. Na afloop konden de finalisten stilletjes afdruipen met hun werken, waarvoor weinig aandacht was geweest.

Ik blijf achter met een raar gevoel. Is dit programma nu zo gemaakt in het kader van bezuiniging? Ik snap dat het Project Rembrandt veel moet hebben gekost aan materiaal en aandacht en instructies van professionals. Het programma stond in het teken van nieuw schildertalent dat ontwikkeld werd. Het programma ´de nieuwe Vermeer´ staat meer in het teken van Vermeer zelf en van de twee profs. Al die mensen die zich thuis uitsloven krijgen weinig credit en totaal geen steun bij hun werk.

Ik blijf het programma wel kijken, omdat ik geïnteresseerd ben in schilderkunst, maar de opzet van het programma en de presentatie vallen me tegen.

Ik ben heel benieuwd of in verdere afleveringen van dit programma amateurkandidaten zich zullen blijven aanmelden met hetzelfde enthousiasme als in aflevering 1.

Smeekbede

Soera 113, Al-Falaq (De dageraad)

1قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ﴿١﴾

Zeg: “Ik zoek bescherming bij de Heer der dageraad.


2مِن شَرِّ مَا خَلَقَ ﴿٢﴾

Tegen het kwaad dat Hij geschapen heeft.


3وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ ﴿٣﴾

En tegen het kwaad van de donkere nacht wanneer hij aanbreekt.


4وَمِن شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ ﴿٤﴾

En tegen het kwaad van hen die op knopen blazen.


5وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ﴿٥﴾

En tegen het kwaad van een jaloerse wanneer deze jaloers is.”

Sura Al-Falaq

Soera 114, An-Nās (De mensheid)

قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ﴿١﴾

Zeg: “Ik zoek bescherming bij de Heer van de mensen.


2مَلِكِ النَّاسِ ﴿٢﴾

De Koning van de mensen.


3إِلَٰهِ النَّاسِ ﴿٣﴾

De God van de mensen.


4مِن شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ ﴿٤﴾

Tegen het kwaad van de wegsluipende influisteraar.


5الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ ﴿٥﴾

Degene die in de harten van de mensen influistert.


6مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ ﴿٦﴾

Van de djinn en de mensen.

Dit zijn de twee laatste sura´s van de Koran.

Als nieuw schilderproject denk ik erover deze twee sura´s in kalligrafie te kopiëren op aquarelpapier en deze mooie (en beschermende) teksten te decoreren met bloemetjes en blaadjes. Zo kan ik de aquarelpotloden die ik kreeg van de kinderen van Ahmad gebruiken. Ik moet wel eerst oefenen. Ik heb nog nooit met aquarel gewerkt.

En liefde dan?

Er staat: ´Geven is liefhebben´ en ´Moge God elke hoek van dit huis zegenen´.

Bestaat liefde? Ik denk het wel. Een ouder houdt in de regel onvoorwaardelijk van zijn kroost en heeft alles voor zijn nakomelingen over? Dat zie je bij dieren en mensen. Het is een instinct en het is vrijwel altijd zo dat een ouder zijn kind kost wat kost wil beschermen tegen alles wat lelijk is en het beste voorheeft met dat kind. Maar uitzonderingen bevestigen ook hier de regel. Zelfs bij dieren zie je verstoten nakomelingen en bij mensen zeker. Maar in de regel is de liefde van een ouder voor het kind onvoorwaardelijk en vanzelfsprekend.

En hoe zit dat dan in relaties? Een partner, hoe nabij ook, blijft een vreemde. Dat houdt het interessant en daarom blijft een relatie boeiend en, mits er wederzijds respect is, leerzaam. Maar zoals dat ook het geval is bij vriendschappen is er in relaties sprake van een kosten-baten evenwicht. Als de ene partner het gevoel heeft meer over te hebben voor de ander, dan gaat het op een gegeven moment wringen. De kosten en baten (en daarbij bedoel ik de gevoelsmatige kosten en baten) moeten in evenwicht zijn. Is een relatie dan niets anders dan vrijwillig gekozen wederzijdse afhankelijkheid?

Ik weet dat Ahmad heel veel van me houdt en dat hij niet alleen een geliefde is maar ook een vriend. Hij heeft laten zien dat hij er ook in slechte tijden voor mij is. En in goede tijden hebben wij het fijn met elkaar. Maar houd ik wel net zoveel van hem als hij van mij? Vandaag vroeg ik hem hoe hij dacht over ons kosten-baten evenwicht. Vindt hij dat ik voldoende liefde aan hem teruggeef? Heeft hij genoeg ´baten´ bij mij. ´Ik kijk niet zo,´ zegt de lieverd. En dan vraagt hij: ´Ben jij graag bij mij?´ ¨Ja,´ zeg ik. ´Maar is dat niet puur egoïsme van mij?´ Hij lacht naar me en zegt dat, al zou dat zo zijn, dat het niet uitmaakt. ´Wees gewoon gelukkig bij mij.´ Mijn God, wat houd ik van die man. Maar is dat liefde?

De laatste dagen hier waren regenachtig en grijs. Ik keek naar films, waarin mensen slechte dingen deden. Ik droomde raar. De mens is zo vatbaar voor indrukken en zo gauw geneigd tot twijfelen. Ik bedoel mezelf…..

Echte vrienden bestaan niet

Althans in mijn leven. Ik heb veel vriendschappen gehad en voor mij voelde dat vooral als ´met elkaar voortwandelen door het leven´. Als kind nam ik vriendschap en trouw heel serieus, maar helaas werd ik een aantal keren daarin erg teleurgesteld. Mijn ´beste vriendinnetjes´ lieten het herhaaldelijk en in diverse situaties als het nodig was om voor mij op te komen afweten. Als kind al verbaasde ik me erover hoe veranderlijk mensen en kinderen waren in hun trouw en vriendschap. Ik bleef echter altijd uitgaan van het goede en eerlijke van de mensen om mij heen, ook al voelde en merkte ik vaak intuïtief dat dit niet klopte.

Ik denk dat de vriendschappen in je jeugd het belangrijkst zijn voor je verdere leven. Je bent dan nog heel vatbaar voor indrukken en gebeurtenissen maken meer indruk dan in de rest van je leven. Je kijk op het leven wordt dan gevormd. Sommige mensen hebben het geluk dat ze op één plek blijven en hun vriendschappen kunnen blijven onderhouden. Als je eenmaal volwassen bent en misschien een gezin sticht en waarschijnlijk in ieder geval een groot deel van je tijd werkt, dan raken vriendschappen meer op de achtergrond. Je hebt eenvoudig minder tijd.

Bij mij is het zo gegaan dat ik eigenlijk vanaf mijn studententijd nogal een geïsoleerd bestaan heb geleid. Ik was er voor mijn kinderen en de rest was ruis om mij heen.

Ik heb heel wat spannende momenten gekend in mijn leven, waarin ik hulp van een ander nodig had. Het gekke is dat de onverwachte hulp dan nooit van een vriend of vriendin kwam, laat staan van mijn familie. (Kinderen, ik heb het nu niet over jullie. Ik weet dat jullie altijd voor mij klaarstaan! Maar veel is gebeurd toen jullie nog niet in mijn leven waren of nog te klein.) Op die momenten kreeg ik, gek genoeg, altijd en precies op tijd hulp van een persoon die dan als het ware door God gezonden leek.

God/Allah is voor mij niet een ´man met een baard op een wolk´. Allah is Liefde en Allah verschijnt aan mij door mensen die Hij op mijn pad stuurde in mijn meest duistere momenten. Vrienden zijn voor mij de mensen die mij hielpen als een werktuig van Gods Liefde op het moment dat dit nodig was.

Zoals men zegt: in tijden van nood leert men vriend en vijand pas kennen. Zo is dat voor mij ook geweest. Een vriend heb je niet altijd voor het leven maar soms slechts voor even. Maar zo een vriend vergeet je niet meer. Terwijl de vrienden met wie je veel tijd hebt doorgebracht niet altijd zo een blijvende indruk achterlaten. Het was leuk met hen, zolang je dezelfde richting opliep samen, maar uit het oog betekende meestal dan ook uit het hart.

Wat ik nu merk is dat ik nog het meeste voel voor de mensen die ik ken van lang geleden. Ik zie ze niet veel of soms zelfs niet, maar ik weet dat ze nog in leven zijn en ik voel voor ze omdat ik herinneringen met ze deel. Het is nostalgische vriendschap en interesse van mijn kant. Ik wil dat het goed met ze gaat en dat ze nog lang blijven lopen op deze planeet, al lopen ze niet met mij op. Het is een soort ´heimwee vriendschap´. Er is al zo veel niet meer en alles verandert en niets blijft. Maar die mensen zijn er nog en dat geeft me een soort rust.

Nieuwe vrienden maken op mijn leeftijd is eigenlijk niet te doen. Je kan samen gaan oplopen, maar dat geeft dan niet hetzelfde gevoel als in je jonge jaren. Het hoeft dan ook voor mij niet. Laat ik het zo zeggen: in wezen is de hele wereld mijn vriend. We zijn allemaal maar ´lonesome hobos´ die ronddwalen op deze planeet en iedereen kan wel wat aandacht gebruiken. Ik heb alle tijd om die te geven. En ik vind mensen nog steeds boeiend. Maar echte vrienden? Nee, ik heb ze niet. Allah is mijn enige echte Vriend.