Zitten en schrijven

Ik heb me voorgenomen elke dag een stukje te schrijven. De laatste tijd zijn dat huis, tuin en keukenverhalen. Het leven is niet altijd spannend.

Ik had me ook voorgenomen elke dag te blijven wandelen met de man, zo gezellig arm in arm. Maar dat kwam er de afgelopen dagen niet van vanwege drukte. Vandaag kon het wel, maar ik merkte aan Ahmad dat hij er niet om zat te springen. ‘Gaan we niet nat worden?’ vroeg hij. De lucht zag er grijs en dreigend uit. Na een uurtje werd het wat lichter en besloten we toch te gaan. Toen we onze jasjes aan hadden veranderden we van plan. We besloten op de fiets naar de toko te gaan voor garnalen en kiploempia’s. De garnalen zijn bedoeld om mee te nemen als hapje (gambas a la ajillo) als we zondag Pasen gaan vieren bij mijn oudste dochter. Ze heeft de hele familie uitgenodigd en iedereen neemt hapjes mee.

Ik verheug me erop mijn kinderen en kleinkinderen te gaan zien. Ik heb weinig familie (nog maar 1 nicht), maar inmiddels wel een behoorlijk nageslacht. Om die allemaal bij elkaar te mogen gaan zien is voor mij een feest.

Verder heb ik ontdekt dat ik aan mijn rechteroor doof ben. Ik deed draadloze oordopjes in en dacht dat er één kapot was. Maar toen Ahmad ze in zijn oren stopte kon hij met beide oren horen. Op hoop van zegen laat ik dinsdag mijn rechteroor uitspuiten en dat is niet de eerste keer, want ik produceer kennelijk veel smeer. Als dat uitspuiten niet helpt ben ik doof aan één oor. Vandaar dat ik de laatste tijd helemaal niet meer geniet van muziek. Logisch, als je maar de helft van de stereo-input hoort. Verder is het wel rustig zonder te veel geluid ?.

Taalexpressie

Leuter, babbel….Zo zie ik zelf mijn stukjes. Ik klets maar wat aan in zo simpel mogelijk Nederlands. Aldus vloeien de zinnen zo uit mijn toetsen. Vroeger heb ik ingewikkeldere dingen geschreven, o.a. voor mijn studie. Ik heb zelfs een onderzoek gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift ´Gedrag´ in de jaren 80. Een onderzoek naar de invloed van feedback op het gedrag van mensen, dat ik zelf had opgezet, uitgevoerd en verwerkt met behulp van statistische berekeningen. Het zijn dingen die ik gedaan heb en waarop ik terugkijk met de gedachte dat ik dat toen zo deed, omdat het van mij verlangd werd in mijn studie en gedurende mijn kortdurende werkzaamheden aan de universiteit daarna.

Maar echt met plezier deed ik het niet, schrijven voor een beperkt intellectueel publiek in een vakjargon. Ik had na mijn studie mijn buik vol van het academische gezwam. Dat zal ook vast de reden zijn dat ik er toen voor koos om met een analfabeet te trouwen. De manier waarop die man dacht en zich uitte was toen voor mij heel verfrissend. Geen oeverloos geanalyseer, zoals ik dat gewend was van mijn vroegere medestudenten.

Daarna volgde voor mij een periode van 0,0 intellectuele input. Ik las 16 jaar geen enkel boek en stortte me alleen maar op het grootbrengen van de kinderen en daarnaast het constant rekening houden met de wanen van de schizofrene man met wie ik toen leefde. Ik had alleen al daaraan een dag- en nachttaak en soms vroeg ik me af of ik mogelijk daarvoor psychologie had gestudeerd. In mijn werk had ik het niet nodig, want ik deed binnen de schooltijden van de kinderen het ene ongeschoolde werk na het andere om aan geld te komen. Dat was overigens op zichzelf een leerschool. Maar boeken las ik niet. Mijn ex-echtgenoot kon niet lezen en hij kon het absoluut niet verdragen als ik wel een boek las. Hij werd zelfs een keer zo boos op een boek in mijn handen dat hij het door de kamer smeet. Het was nota bene een kookboek, waarin ik een recept aan het zoeken was om voor hem te bereiden. Maar alsnog kon hij het niet aan om mij te zien lezen terwijl hij dat niet kon. Het kookboek lag helemaal uit elkaar. Jaren later heeft mijn lieve Ahmad het voor mij gerepareerd door het opnieuw te binden met een speciale lijm.

Al die jaren las en schreef ik niet, of het moesten brieven zijn voor onze gezinsadministratie, die ik natuurlijk moest bijhouden of bezwaarschriften over het één of ander. Het resultaat was dat ik mijn intellectuele vernisje steeds meer kwijtraakte. Daarbij komt dat ik er echt niet van houd om de dingen moeilijker te formuleren dan nodig is. Ik houd het graag simpel en wil spreken en schrijven in een klare taal die voor iedereen begrijpelijk is.

Bij Ahmad is zijn leven juist ´andersom´ gegaan. Hij komt uit een dorp, Arrahal, waar de mensen bekend staan om hun nogal grove en simpele taalgebruik. Daartussen was hij een gevoelige jongen, die opgroeide in een agrarische omgeving die hem erg inspireerde. Hij was leergierig op het gebied van vrijwel elk onderwerp. Met name het leven van planten en dieren, maar ook geschiedenis. Terwijl de jongens om hem heen wat zaten te lanterfanten in hun vrije tijd, zat hij met zijn neus in boeken. Ook al moest hij vanaf jonge leeftijd werken en heeft hij geen middelbare school afgemaakt, hij bleef boeken lezen en ook later praktijkdiploma´s halen. Hij bleef zijn hele leven een boekenwurm en soms noem ik hem voor de grap ´wandelende encyclopedie´, omdat het lijkt of hij een bibliotheek in zijn hoofd heeft en over elk onderwerp dingen kan vertellen en zelfs citaten kan geven. In mijn ogen moet hij erg intelligent zijn en had hij ver kunnen komen als hij de kans had gekregen te studeren.

Ahmad is een begenadigd schrijver. Via mails heeft hij in drie maanden tijd mijn hart weten te veroveren en dat was dan ook nog in een vertaalde vorm. Ik vertaalde zijn mails in het Engels met de Google vertaalmachine. Als je Spaans letterlijk vertaalt in het Nederlands, dan komt het heel formeel over. De Engels taal leent zich beter voor een letterlijke vertaling uit het Spaans. Ahmad heeft ook een boek weten te schrijven dat erkend is als een wetenschappelijk geschiedkundig werk.

Ahmad kan dus goed schrijven en veroverde mijn hart via zijn mails, die hij schreef vanuit zijn hart. Maar waar hij tegenwoordig moeite mee heeft is dat als hij iets begint te schrijven over een bepaald onderwerp, dat hij dan heel gauw belandt in te veel uitleg en te veel getheoretiseer. Hij haalt er dan citaten bij van geleerden en wijzen, etc. Het is voor hem heel moeilijk om zomaar iets te schrijven zonder te verzanden in dat getheoretiseer of veralgemeniseer. Hij wilde bijvoorbeeld iets schrijven over zijn godsbeleving en deed daar laatst een poging toe. Maar het werd een stuk met een grote onnodige inleiding en veel algemeenheden en ook weer voetnoten en citaten. Ik las het en ik zei: ´Nu weet ik nog niets over jouw persoonlijke beleving van God.´ ´Klopt,´ zei hij en hij baalde er enorm van. Het lukte gewoonweg niet om een heel persoonlijk stukje te schrijven en niet onnodig uit te weiden door middel van verklaringen.

Toen kwam hij ineens op een idee. ´Ik ga de stukjes schrijven als een soort brieven aan jou, ´ zei hij. Ik heb nu twee mails van hem gehad en ja hoor, in die mails schrijft hij precies op de manier die ik bedoel en hoe hij dat zelf ook wil. Hij beschrijft hoe hij geïnspireerd werd als jongen door wat hij meemaakte in de natuur op het land en hoe dit voor hem zijn godsbeleving is gaan bepalen, een beleving die niet strookte met wat hij om zich heen en op school hoorde van de paters en in de kerk. Ik zie in zijn mails dat hij zijn eigen toon daarin heeft gevonden. Geen verwijzingen naar wijze mannen die het nog beter weten maar gewoon zijn eigen woorden. Hij heeft een mooie poëtische stijl van schrijven. Helaas is mijn Spaans nog steeds niet toereikend om alle woorden die hij gebruikt te herkennen, maar daarvoor helpt de vertaalapp. Kennelijk kan hij zich tegenover mij goed uiten en daar ben ik trots op.

Herinnering aan onze eerste ontmoeting

Ons dorp is een nieuw beeld rijker ter voorbereiding op de processies van de Semana Santa die volgende week plaats vinden. Het beeld staat op het plein naast de grote kerk en kijkt uit op het bureau van de Gardia Civil die de katholieke kerk een warm hart toedraagt.  ´Deze processies zijn in essentie boeteprocessies. Er lopen steevast boetelingen in mee, die kleding dragen met puntvormige maskers, om de anonimiteit te waarborgen. Deze kostuums zijn later ook door de (overigens sterk anti-katholiekeAmerikaanse Ku Klux Klan gebruikt, waardoor het beeld van de Spaanse boeteling bij sommigen in het westen een negatieve connotatie heeft gekregen.´ (Zie deze wikipagina)
Ik vind deze beeldjes van de boetelingen, die je nu overal ziet opduiken dit jaar, wel schattig

Wij gaan de semana santa niet beleven dit jaar, omdat wij volgende week dinsdag naar Nederland vertrekken.

Vanmorgen waren we alvast een beetje aan het bedenken wat mee moet naar Nederland. We gingen weer lijstjes maken. ´Ik ga jou helpen met kleding uitzoeken om mee te nemen,´ zeg ik hem. Ik weet dat hij daar best onhandig in is.

Ineens herinnerde ik me hoe het was, nu bijna 15 jaar geleden, toen Ahmad in zijn eentje naar Nederland afreisde en ik hem ging afhalen van Schiphol. In mijn zenuwen vergiste ik me in de aankomsttijd, zodat ik er een uur te vroeg stond te wachten. En daar kwam hij dan eindelijk. Een kleine man met een snorretje en een pet op. Hij droeg een ouderwetse bruine koffer zonder wieltjes, waardoor hij oogde als een reiziger uit de jaren 30. Hij gaf me een tandeloze glimlach, die zo stralend en lief was dat ik die nooit meer vergeet. Hij had het boek dat hij geschreven had in zijn andere hand en toen hij op me toeliep drukte hij me als eerste dat boek in mijn hand. Alsof het een soort diploma was of een toegangskaart naar een leven met mij. Hij mompelde wat in het Andalusisch en, ondanks mijn elementaire kennis van de Spaanse taal die ik via onze emailwisseling de drie maanden ervoor had proberen te vergaren als voorbereiding op onze ontmoeting, verstond ik geen woord van wat hij zei. Maar op de terugweg (ik was gekomen met de trein) hadden we woordeloos contact. Thuis hadden mijn dochters mijn huis versierd met hartjes en ballonnen en de hele woonkamer zat vol met soefie-leerlingen met wie ik toen nog veel contact had. Er was een imam die ons trouwde voor de islam en daarna aten we met zijn allen het eten dat mijn dochter had gekookt. Ze had allerlei lekkernijen in huis gehaald en een mooie taart met glazuur van 2 witte duiven, die Ahmad en ik samen moesten aansnijden. Etc etc….

´Was de koffer zwaar?´ vraag ik hem nu. ´Ja, dat wel en er zaten geen wieltjes onder´, lacht hij. Hij woonde ervoor tijdelijk bij zijn neefje en zijn zus had kleding voor hem ingepakt. Een heel dikke pyjama, omdat het november was en hij naar het koude Nederland ging. De pyjama rook naar een heerlijk wasmiddel, maar hij heeft hem weinig gedragen. Zo koud was het nu ook weer niet. Verder had hij een grote witte badjas bij zich. Die heeft hij ook nooit gebruikt.

Een lang verhaal: hoe het was in Guadalcanal

Guadalcanlal 23 december 2023

Daar zitten we weer. Ditmaal is het hier weer anders dan de vorige keer. Het zandpad naar het huisje is nog steeds hobbelig, maar niet meer nat. Het landschap oogt vriendelijker. Veel gele margrietjes in bloei en als we naar buiten gaan hoor ik vogeltjes lokkend naar elkaar fluiten. Ahmad kondigt aan dat hij asperges gaat zoeken. Of ik meega? Natuurlijk. Hij zoekt rond het huisje en vindt er al veel. We kunnen nu niet ver van huis gaan, want zijn dochter komt zo met de kleine om ons te begroeten. Ik ga op de grond zitten op de heuvel die uitkijkt op een stukje van Guadalcanal. Ik zie Ahmad overal zoeken en asperges afsnijden met zijn zakmes. Hij heeft al een heel bosje gevonden. De meeste bevinden zich rond bomen. ´Waarom is dat?´ vraag ik. Ze vinden aan de bomen steun. Het zijn behoorlijk fragiele stengels die gemakkelijk kunnen kromwaaien of breken. Ik voel me heerlijk, zittend in het zonnetje op de heuvel. Wat een ruimte om mij heen. Ik besef dat ik daar veel van houd. Ik vind het ook fijn op het besloten terrasje in Alhaurin de la Torre of in mijn tuintje in Den Haag. Maar dit is een totaal andere ervaring, zo middenin de natuur. Ik hoor wel zachte motorgeluiden vanaf de weg die langs beneden loopt, maar dat is achtergrondgeruis dat vrijwel nergens meer is weg te denken. Dichterbij hoor ik alleen de wind, gezoem van insecten en gefluit van vogels.

Ik herinner me dat we tijdens mijn studie, toen ik in een groepje zat voor één of ander project, ergens in de natuur een plek moesten zoeken waar we ons het beste voelden. Ik was toen ergens midden op een groot grasveld gaan zitten. Ik voelde me goed met al die ruimte om me heen. Daarna moest iedereen vertellen waarom er was gekozen voor een bepaalde plek. ´Vond je het niet eng?´ werd me gevraagd, ´om je zo weerloos op te stellen op een vlakte en op die manier doelwit te zijn voor elk gevaar?´ Nee, dat gevoel had ik niet. Ik dacht niet aan gevaar. Ik  voelde me juist rustig vanwege de grote ruimte om me heen.

Wie op me wil schieten, schiet maar….

Ahmad wil soep maken. We zijn hier gepakt en gezakt gekomen. Twee kratten en koelbox vol met eetwaren en een heel zware koffer. We hadden voor deze drie dagen hier meer bij ons dan op onze reis naar Nederland over twee weken! We maakten lijstjes van wat allemaal mee moest. Wat ik ga koken morgen voor de familie en voor de soep die Ahmad vandaag zou gaan maken voor een paar dagen. Ook vanalles voor ontbjt en koffie en thee. We zeulden ons rot, maar wat waren we trots dat we alles zo op orde hadden. Altijd vergeten we wat. De vorige keer vergat Ahmad zijn tandenborstel, maar nu hadden we echt alles bij ons.

Ik zit hier te typen op mijn laptopje, terwijl Ahmad uien snijdt en in de pan doet voor soep. ´Waar is de courgette?´ vraagt hij. Ik kijk verschrikt op. Die ligt nog in de ijskast in Alhaurin. Die zijn we vergeten mee te nemen. We zijn vergeten courgette op de lijst te zetten. We waren zo trots op onze lange lijst van eetwaren en ingrediënten en we waanden ons zo goed op orde. Nee dus. Ahmad wil courgettesoep maken en ik ruik de uien in de pan al, maar….geen courgette. ´Wat nou?´ zegt Ahmad. ´Naar het dorp en dit keer met de auto,´ zeg ik. Hij zet het vuur uit en pakt zijn autosleutel. ´Zal ik meegaan?´ vraag ik. Natuurlijk. Gedeelde smart is halve smart. We zijn alweer terug en de soep pruttelt in de pan.

Vanmiddag liepen we al naar het dorp en haalden we brood voor bij de soep. Eenmaal  5 km lopen langs een pad met dikke keien is genoeg geweest. De soep zal vast wel smaken.

Guadalcanal 24-3-2023

De ochtend grotendeels besteed aan het koken van een grote pan pelaw. Ik snijd op mijn gemak het lamsvlees dat ik gewassen heb in stukjes en kook het in water. De kruiden, die ik altijd in het water laat trekken in een dichtgeknoopt netje van de knoflook, heb ik kant en klaar meegenomen van huis. Dan doe ik in andere netjes de in grove stukken gesneden ui en knoflooktenen om deze ook mee te koken met het vlees. Terwijl ik het vlees het water zie verkleuren en daar een beetje van walg besef ik dat ik altijd vooral vlees klaarmaak voor anderen. Als ik alleen zou zijn zou ik weinig vlees eten en meer vis en ei. Dan snijd ik drie grote uiten in reepjes en die bak ik zeker een uur tot ze een bruine massa vormen. Vervolgens bewaar ik de gebakken uien in een afgedekt schaaltje. Dan schep ik het inmiddels gare vlees uit de pan en bak het vlees ook even aan met wat extra zout en zwarte peper. Ook het vlees bewaar ik afgedekt in een schaal en de pan met de uit het vlees getrokken en gekruide bouiilon laat ik staan met de deksel erop. Als er straks gegeten moet worden hoef ik alleen de basmatirijst te koken in de bouillon en daarbij het vlees mengen en als de rijst bijna gaar is ook de gebakken uien. Dan kan ik het eten warm opdienen.

Intussen is Ahmad nog meer asperges aan het zoeken. Als ik klaar ben met de voorbereidingen van het eten ga ik buiten in het bleke zonnetje lezen in Alex Boogers. Ik lees alle boeken van hem die ik kan lenen bij de online bibliotheek. Ik geniet enorm van zijn boeken.

Tegen twaalven komen Ahmads dochter en de kleine. Ze wil vroeg eten, omdat zij dit jaar altijd in de middag en avond moet werken. Haar man kan er niet bij zijn, want hij is elke ochtend in de campo bij hun dieren. Als zij gaat werken lost hij haar af om met de kleine te zijn en dan is hij in de middag en avond  in hun huis in het dorp of in de speeltuin met de kleine. Ze zal straks eten meenemen voor hem.

Hij heeft gisteren een geit geslacht en zijn dochter brengt al het vlees, wat Ahmad heel snel in stukken snijdt op de stenen tafel buiten. De ribbetjes gaan we morgen hier bakken in de buitenoven en dan met zijn allen opeten. De rest van het vlees wordt verdeeld over hunzelf, een vriend en een buurman. Morgen gaan we dus nóg meer vlees eten. Ze hebben speciaal gewacht met slachten tot wij hier zouden zijn. Lief van hun en het zal vast ook lekker zijn.

Als moeder en dochter vertrokken zijn met het eten voor de man en ook het gesneden vlees dat zij zullen bewaren en verdelen, gaan wij in het zonnetje zitten en een tijdje op bed liggen. Ik lees veel. Ahmad zie ik minder lezen en ook niet veel op zijn telefoon kijken. ´Verveel jij je niet?´ vraag ik. Nee, hij is in een meditatieve stemming. ´Waaraan denk je zoal?´ vraag ik. Niet veel bijzonders, maar hij mijmert vooral over plantjes en alles wat hij ziet groeien en bloeien. Overigens is het hier op de heuvels in de omgeving van Guadalcanal nog steeds te droog en droger dan het hoort te zijn. Ahmad voelt zich heerlijk. Gisteren niet. Toen was hij doodmoe en dat kon ik aan hem merken. Ik denk dat hij toch nog herstellende is van de operatie en het was gisteren een vermoeiende dag.

Om een uur of 17 maken we een wandeling langs een pad dat we nog niet eerder gelopen hebben. We hebben onze bamboestokken bij ons en we merken hoe lekker dat loopt, vooral als je daarnaast ook nog arm in arm loopt. Als het pad te smal is voor twee mensen, dan is het heel fijn om die stok als houvast te hebben. We lopen vlak langs een kudde schapen en we komen een loslopende hond tegen. Het is een mooie hond en hij komt ons allebei even begroeten. Als ik hem over zijn kop aai voel ik dat zijn vacht heel zacht is en als ik in zijn open bek kijk (het lijkt of hij naar me lacht) zie ik mooie witte tanden. Het moet een jong dier zijn. Hij begroet ook Ahmad en dan loopt hij kwispelend verder. Verder is op de hele route geen mens en dat is rustig.

´Vroeger wilde jij niet lopen met de stok,´ zegt Ahamd. ´Nee, ik waande me toen heel sterk en dacht dat ik geen stok nodig had voor evenwicht. Nu weet ik wel beter. Voel jij ook het verschil in kracht met 10 jaar geleden?´ vraag ik Ahmad. ´Als ik eraan denk hoe jij het terrras betegelde en hoe je uren gaten in de muur moest slaan zodat de tegels beter zouden plakken. Ik kan me nu niet meer voorstellen dat je zoiets nog zou doen. En ik wilde vanalles. Ik moest nodig ergens wonen waar een sportschool in de buurt was en ik wilde nog naar het strand en er vaak op uit enzo. Nu voel ik me zo rustig en kan ik gerust een hele dag een boekje lezen en alleen wat rond wandelen.´ Ja, Ahmad voelt ook het verschil.

Ook kunnen we ons nu niet meer voorstellen dat we er in herfst nog over dachten om naar Guadalcanal te verhuizen. We voelen nu het verschil in klimaat tussen hier en aan de kust. De nachten zijn hier nog steeds erg koud, terwijl het hier nu warmer is dan normaal. In het dorp zagen we gisteren op de terrassen wat oudere mensen dronken worden en wat mismoedig voor zich uitstaren. De jongeren waren op dat uur waarschjnlijk bezig met studie of werk. De sfeer is hier zo anders dan in Alhaurin de la Torre. Het is hier gewoon een gat, mooi gelegen in de natuur, maar wel een gat waar de bewoners langzaam uitsterven

Het is de maand ramadan. De moslims zijn gisteren begonnen met vasten. Dit jaar doe ik niet mee, omdat ik het niet meer kan. Na de darmoperatie is het voor mij noodzakelijk dat ik over de dag verspreid eet in kleine porties. Mijn lichaam kan het niet meer aan om in één keer een flinke portie te moeten drinken en eten en daarna lange tijd niets. Ik heb vorig jaar alsnog gevast, maar merkte na afloop van de maand dat het me lange tijd heeft gekost om te herstellen van het vasten. Dus ik besef dat ik niet meer kan vasten, maar alsnog voel ik wel dat dit voor een moslim een heilige maand is. Vasten kan op veel manieren en heeft veel meer facetten dan alleen maar afzien van eten en drinken. Je kan ook een schoonmaak houden in je binnenwereld.

Guadalcanal 25-3-2023

Een rustige dag. We hebben geslapen als marmotten. Ik heb het ochtendgebed gemist. Maar wat zijn we uitgerust. Ahmad maakt na het ontbijt de asperges alvast klaar. Het zal een tapas worden naast het vlees dat we gaan roosteren. Intussen zit ik lekker ´het waanzinnige van sneeuw´ uit te lezen. Ik vind het jammer dat ik nog maar 50 bladzijden voor me heb en dat ik dan weer een boek uit heb waarin ik nog wel honderd pagina´s zou willen verder lezen.

Om een uur of 12 komt de familie en Ahmad gaat eieren mixen door de door hem gekruide en gekookte asperges. Zijn schoonzoon loopt direct naar de buitenoven en begint daarin alvast hout te branden, waarop hij later kolen zal gooien en als die dan smeulen kan het eetfestijn beginnen. De geitenribbetjes heeft Ahmad gekruid met alleen maar zout, zwarte peper en limoen (die we toevallig bij ons hadden). Zijn dochter is veel met de kleine bezig. Het is een moederskindje. Als haar vader en moeder allebei thuis zijn, dan kiest zij alleen maar voor haar moeder. Ze verliest haar moeder geen seconde uit het oog.  Als haar moeder werkt accepteert zij het wel dat haar vader voor haar zorgt. Maar hij is tweede keus. Ze maakt gemakkelijker contact met mij dan met Ahmad. Het is dus een kindje dat zich meer thuis voelt bij vrouwen in het algemeen en mannen niet snel vertrouwt.

Het is heet in de brandende zon op het terras voor het huisje. We sjouwen de stoelen en de tafel die in het huisje staat naar de zijkant van het huis om daar rustig in de schaduw te kunnen eten. Het vlees smaakt heerlijk. We lijken wel neanderthalers, zoals we aan de botten zitten te kluiven. Ik heb mes en vork naast de bordjes gelegd, maar die dienen nergens toe. We eten de ene karbonade na de andere uit het vuistje. Ik ben niet zo een vleeseter, maar deze krokant geroosterde exemplaren kan ik wel weg krijgen. Het is gezellig aan tafel.

Na het eten hangen we nog even bij elkaar, kletsen we wat en geven de kleine de nodige aandacht, zoals zij gewend is. Tegen drieën vertrekt de familie. De kleine is toe aan haar middagslaapje en dat is te merken, omdat ze een beetje begint te klieren. Ze gaan naar huis om alledrie te genieten van een siësta. En wij gaan weer ieder ons ding doen. Ik met mijn boek, dat ik nu uit heb. Ik ga verder in een ander boek. Dat is even wennen, maar het belooft wel een goed boek te worden.

Om 17 uur maken we dezelfde wandeling als gisteren langs het pad dat wij nu kennen. Het licht is anders dan gisteren. Feller en minder mysterieus. De schapen zijn niet zo verrasend als gisteren. Gisteren zag ik een weggelopen schaap vanachter de bosjes naar me gluren en dat was een heel grappig gezicht. Ik wilde daarvan een foto maken, maar ik wachtte te lang tot ik dichterbij zou zijn. Ik had de foto direct met zoemlens moeten maken, want dit schaap en ook de kudde erachter bleek angstig te zijn voor ons vreemdelingen met bamboestokken. Daarop had ik niet gerekend. Zodra we dichterbij kwamen zette de zo vreedzaam in mooi strijklicht grazende kudde het op een lopen en was het hele sprookjesachtige beeld verdwenen. Gisteren kon ik nog wel wat foto´s en filmpjes schieten van de kudde die nu verderop verder graasde tegen mooi licht. Maar vandaag was het een suffe boel in een te felle belichting. De mooie hond die gisteren ons kwam begroeten en daarna verder liep was er ook niet. ´Gisteren waren we verrast door deze wandeling,´ zegt Ahmad, ´maar vandaag kennen we de route al en is het niet meer zo een ervaring als gisteren´. ´Dat is zo en het licht is ook anders,´ zeg ik. ´De betovering is er niet. Gaat het niet zo met alles? Als je klein bent, dan is alles nieuw en kijk je ernaar met frisse ogen, maar wij op onze leeftijd hebben al zoveel gezien en zijn niet meer zo makkelijk te verrassen.´ Ik denk intussen aan de kleine die ik vanmiddag zich zag verbazen over elk klein detail op de grond en om zich heen. Voor me op het geitenpaadje waarop wij lopen zie ik Ahmad lopen met zijn stok en wat ik net zei bevestigen. Geen twee dagen zijn hetzelfde en bij elke mooie ervaring heb je zin om deze voor altijd te laten voortduren of deze te herhalen, maar zo werkt het niet. Verrassend mooie momentjes komen spontaan en verdwijnen ook weer en ze zijn zelden voor herhaling vatbaar. Of…elk moment heeft zijn eigen bekoring.

Morgen gaan we weer huiswaarts. Maar eerst hebben we nog vroeg in ochtend afgesproken met de familie in hun campo. Dan kunnen wij hun dieren bewonderen en hoever ze nu zijn met het construeren van hun tweede huisje daar. Ze hebben nu een stuk of 10 geiten, 2 konijnen, heel veel kippen en een haan, 2 honden (er is er nog één komen aanlopen) en 2 katten in hun campo. Daarna zit onze kleine vakantie er weer op. We hopen in oktober weer hier te komen.

Inpakken en weg wezen en weer thuis

We stonden daar op met stralend en helder weer. Zoals afgesproken gingen in de ochtend van vertrek eerst op bezoek in hun campo voor een afscheid. Wat een mooie plek hebben ze daar. Ik maakte een heleboel foto´s en filmpjes van de dieren en het schitterende uitzicht naar alle kanten. Daarna gingen we in het dorp ontbijten met zijn dochter en de kleine, nog wat spelen in de speeltuin maar toen moesten we echt weg, terug naar het huisje om als laatste onderdeel van het inpakken het overgebleven eten in de koelbox te stoppen en daar de sleutel achter te laten op een afgesproken plek.

Vervolgens om de beurt de 310 km naar huis gereden via Cordoba. Eenmaal thuis bleek het hier behoorlijk warm, 29 graden en de lucht was minder helder en wat valer blauw dan in Guadalcanal. We waren terug in de dichter bewoonde wereld en dat voelde even als een domper. We zetten de auto op de parkeerplaats beneden en brachten snel de koelbox naar binnen, waar ik het bederfelijke eten in de ijskast plaatste. Toen gingen we kijken of we, nu het zondag is en er niet gewerkt wordt aan de weg, misschien de auto toch in onze garage konden rijden via de opengebroken weg, zodat die daar kan blijven tot we in oktober terugkomen. Dan hoeven we Miguel niet lastig te vallen om de de auto van de parkeerplaats beneden terug te plaatsen in de garage als ze eindelijk klaar zijn met het aanleggen van het nieuwe asfalt. Op zondag kan je soms alsnog de opgebroken weg berijden. Het kon, maar wel alleen maar vanaf één kant! Heel voorzichtig reden we het autootje over de hobbelige opengebroken weg ons straatje in. En nu staat hij op zijn plek en kunnen we zelf de accu loskoppelen. De 9 dagen dat we hier nog zijn kunnen we alles te voet doen. We zijn dolblij dat het ons gelukt is om de auto zelf binnen te zetten voor ons vertrek naar Nederland.

Maar thuis wacht ons een onaangename verrassing. De boiler lekt! We dachten voor ons vertrek naar Guadalcanal dat het de waterkoker was die lekte en wilden hem al bijna weggooien. We hebben het ding in ieder geval geleegd voor vertrek. Maar nu zien we dat het marmeren aanrecht weer blank staat met roestig water dat ook op de vloer druppelt. Als ik het oplap en mijn hoofd zowat onder de boiler steek, merk ik dat er druppels druppen uit twee plekken van het 80 liter-gevaarte. ´Maar dat is levensgevaarlijk,´ zegt Ahmad. Hij gaat in de weer om de watertoevoer naar de boiler af te sluiten en ook zet hij de elektriciteitsknop van de boiler uit. Hier in Spanje heb je qua elektriciteit een prachtig systeem met knoppen voor diverse verschillende ruimten en plekken. De stroom naar de boiler kan je bijvoorbeeld afsluiten zonder dat je de stroom afsluit naar de rest van de apparaten in de keuken. Ook het water kun je afsluiten op verschillende plekken. Er zitten overal hendels waarmee dat kan.

Dat wordt koud douchen voorlopig. Ahmad gaat dat doen. Maar ik denk dat ik voor mezelf een grote pan ga vullen met warm water en me dan ga douchen met een steelpannetje waarmee ik water opdiep uit de grote bak en dat water gooi ik dan telkens over me heen. Zo ben ik het gewend geweest in Pakistan en in Cyprus, toen ik bij sheikh Nazim verbleef. Het is een primitievere manier van douchen.

Morgen gaat Ahmad bevragen hoe hij aan een andere boiler kan komen. Ik hoop dat ze er snel een nieuwe in zullen zetten. Je went snel aan luxe.

Morgen wil ik al het foto- en filmmateriaal bekijken dat ik heb gemaakt.

Referentiekader en richtlijnen

De zon komt op boven de kustlijn van Malaga (jammer dat die antenne zo het zicht verstoort ?)

In het vorige stukje had ik het over Allah/God (zoals ik Hem beleef) als Luisteraar die niet antwoordt, maar mij wel dichterbij de antwoorden kan brengen die al verborgen zitten in mijn ziel. Ik heb daar veel aan gehad en nu nog helpt het mij om over dingen na te denken en antwoorden te vinden op vragen.

Maar naast deze belangrijke rol die Allah/God vervult is Hij voor mij een belangrijk referentiekader. Een moslim is in de regel bekend met 99 heilige namen van Allah. Deze namen benoemen de Goede Eigenschappen die Allah bezit en die een voorbeeld vormen voor de gelovige. Deze 99 namen zijn slechts een deel van de heilige namen die er bestaan voor Allah. Er zijn er veel meer, maar die zijn voor de meeste mensen verborgen, zoals soefi-heiligen ons vertellen. Maar in het kort komt het erop neer dat Allah Perfectie vertegenwoordigt. Dat kan je zien door alleen maar te kijken naar de natuur, zoals Allah die geschapen heeft. Hoe mooi zit alles in elkaar en hoe in harmonie en in evenwicht is alles , mits niet verstoord door de mens. Als je kijkt naar de schoonheid en puurheid van het dieren- en plantenrijk en het sterrenstelsel, dan kan je je alleen maar met open mond verwonderen over de perfectie daarvan. Net als over het wonder van bevruchting, geboorte en ook de dood.

Ik kan Allah niet zien, maar ik weet dat Hij mij wel ziet, waar ik ook ben. Allah ziet de kleinste beweging op aarde, zelfs die van een vleugel van een mug. Met die gedachte leef ik. En hoewel ik weet dat ik nooit perfect zal zijn, omdat dat een mens niet gegeven is, kan ik wel proberen zo goed mogelijk te leven. En de Goede Eigenschappen van Allah en wat ik heb gelezen aan richtlijnen voor het leven in de Koran helpen mij daarbij. Overigens wijken de richtlijnen die in de Koran gegeven worden nauwelijks af van de richtlijnen in de Bijbel, de Thora en de Psalmen. In de koran wordt ook gerefereerd aan deze andere drie heilige boeken. Er hebben 124.000 profeten geleefd, die allemaal kwamen met eenzelfde boodschap. Iets wat ook telkens herhaald wordt in de Koran. Daarom begrijp ik niet de strijd om het gelijk die er is tussen diverse godsdiensten en spreek ik vaak over Allah/God. Ik leef of Allah/God mij ziet op elk moment en ik probeer me zo te gedragen dat Allah daar tevreden over kan zijn. Meer kan ik niet doen.

Je zou dus kunnen zeggen dat Allah mijn geweten vertegenwoordigt en dat Zijn richtlijnen/ adviezen mij daarbij een groot houvast geven. Godsdienst is advies (naseeha).

Praten met God

Toen ik klein was praatte ik met God als ik ergens mee zat. Ik begon dan altijd met de woorden: ´o God, nu bid ik u´. En dan stortte ik mijn hart uit. Dat deed ik altijd stilletjes als ik al in mijn bed lag. Ik praatte niet hardop. Ik had in die tijd wel geloof in God maar wist het nog niet te plaatsen in een religie. Dat gebeurde pas veel later.

Het praten met God gaf mij veel troost. Ik kon zo al mijn gedachten kwijt die ik niet met anderen kon delen, zelfs niet met mijn lieve broer. Wat dit betreft voelde ik me door niemand begrepen en al helemaal niet door mijn ouders, die atheïst waren. Op de katholieke school waarop ik als klein kind zat vond ik ook geen herkenning voor mijn geloofsbeleving. Integendeel, ik werd een keer voor de klas geroepen en moest toen aan de kinderen in de klas vertellen wat er met mij zou gebeuren, omdat ik niet katholiek was. Ik moest zeggen dat ik in de hel zou komen. Dat maakte eigenlijk niet eens zoveel indruk op mij. Erger vond ik het dat de nonnen deden of ik er niet was als ik met korte mouwen liep of als ik geen rokje over mijn lange broek droeg. Ik was heel bang voor de nonnen maar niet voor God zoals ik die zag met mijn kinderogen.

Mijn hele leven is mijn geloof mijn troost geweest en in plaats van met een psycholoog of psychiater te praten deelde ik in de meest benarde tijden van mijn leven mijn zielenroerselen liever met God.

En nu, terugkijkend, zie ik daar de logica van in. God geeft in de regel geen antwoord, maar luistert alleen maar. Hij vormt een spiegel waar je in kan kijken. En dat is naar mijn idee de enige hulp die een mens zich kan wensen van iets of iemand buiten hemzelf. Een goede psycholoog of therapeut komt niet met antwoorden maar helpt je om jezelf de goede vragen te stellen. De antwoorden vind je in jezelf. En die antwoorden kan je ook vinden als je met God praat.

In nood zoeken mensen naar hulp. Als je ziek bent, zoek je heling bij een arts en als je mentaal ergens mee zit kan je je wenden tot vrienden, tot een geestelijke of tot een psychisch hupverlener.

Wat mij daarbij tegenhoudt is dat je dan vaak naast je eigen geestelijke ballast ook die van de goedbedoelende hulpverlener over je heen krijgt. Ik heb ben zelf psycholoog en weet hoe beperkt de kennis is die deze studie oplevert. Daarom heb ik altijd de voorkeur gegeven aan Allah/God (zij het of Hij nou bestaat of een door de mens gefabriceerde Constructie zou zijn). Allah zwijgt en hoort mij aan en Allah is Perfect en heeft het beste met me voor. Ik kan Allah vertrouwen. In alle geloven wenden mensen zich tot God. Uiteindelijk zit alle wijsheid in jezelf. Zoals de profeet Mohamed al zei: ´Je kan Allah niet kennen, maar door jezelf te kennen kom je dichter bij Allah´ (in mijn woorden naverteld).

Tegenwoordig hebben veel mensen het geloof in God afgezworen. Daarmee is een vertrouwd houvast voor mensen verdwenen. Bij tegenslag of schokkende gebeurtenissen zoeken mensen toch naar een houvast. De vraag naar psychologische hulp in de vorm van therapieën of in de vorm van psychofarmaca is groot. Zo groot dat er wachtlijsten zijn in de geestelijke gezondheidszorg. Allerlei coaches bieden zich aan om dit gat te vullen. Het vak coach is niet beschermd door een vakvereniging. Iedereen kan zich coach noemen en daar goed aan verdienen.

Verrassend mooie wandeling

Vanmorgen zou ik eigenlijk niet mee gaan wandelen. Het was weer tijd om henna in mijn haar te smeren en in de regel loop ik daar dan tot het einde van de middag mee rond. Ik probeer de henna altijd zo vroeg mogelijk in te doen zodat deze lang kan intrekken. Hoe langer, hoe dieper rood het resultaat.

Maar vandaag dacht ik: wat kan het me schelen. Ik wil wandelen. Dan die henna maar wat later. We gingen op pad zonder te weten waarheen vandaag. We zijn allebei nu wel wat uitgekeken op het uitgebreide rondje dat we de laatste tijd wandelen. Nu maar eens de andere kant op.

Vroeger was er een heuvel beneden aan het dorp (richting Malaga) waar je nog kon wandelen langs paden. Het was een braak liggend natuurgebied met een ruïne en een vervallen huis dat in die tijd bewoond werd door krakers (niet het huis wat ik laatst liet zien). Wij wandelden daar graag, omdat je weleens verrast werd door mooie vogels, zoals de hop.

Maar op een goed moment heeft men een hek gebouwd rond dat hele gebied (de hele heuvel). Je mag er niet meer in en kan er alleen nog maar omheen lopen. Voor ons jammer maar voor dat kleine stuk natuur een zegen! Nu kan de daar aanwezige flora en fauna ongestoord doen wat ze doet, niet gehinderd door haar grootste vijand (de mens). Als we naar binnen gluren door de mazen van het hek, zien we dat alles welig groeit en bloeit daarbinnen. Jammer dat er niet ergens een gat in het hek zit, zodat we even naar binnen kunnen en daar even rondlopen. Het is zondagochtend en nog stil. Het zou niet gek zijn om daar de hop weer aan te treffen in de mooie hoge oude bomen daar. Maar waar er gaten zitten in het hek, zijn deze netjes dicht gemaasd met veelal prikkeldraad. Het is dus zeker niet de bedoeling dat het tweebenige monster het terrein betreedt!

We genieten van de mooie wandeling. Het is heel helder weer met een mooi zicht op de omgeving rondom. Ik steek hier en daar de lens van mijn cameraatje door de mazen van het hek en maak enthousiast foto´s. Ik wil overbrengen wat dit nu al een paar jaar ongerepte lapje natuur mij doet.

Thuis gekomen vallen de foto´s wat tegen. Ze dekken niet het gevoel wat ik had bij het zien van al het moois. Maar ik heb er toch maar een klein filmpje van gemaakt. Voor de geduldige liefhebber.

Naar de Supeco

Onze vroegere buren gingen altijd met een boodschappenkarretje naar de Supeco (supermercado economico), niet ver van ons huis gelegen. Jaren geleden zijn wij daar ook een keer heen gegaan om te kijken of het wat voor ons was. Het zag er rommelig uit en de uitgestalde waren lokten ons niet. Beetje ´miserable´ vond Ahmad het toen.

Vandaag maakten wij onze gebruikelijke ochtendwandeling. We hadden maar een paar boodschappen nodig. Een klein komkommertje, een klein potje ligeresa (mayonaise die minder vet is dan de echte) en koekjes voor ons koekiemonster.

´Zullen we eens kijken wat er allemaal te koop is in de Supeco?´ stelt Ahmad voor. En dat doen we. We zijn verrast door wat er allemaal te koop is. Het is een enorme supermarkt en de schappen zien er nu verzorgd uit. Ik ben niet iemand die bij elk boodschapje kijkt naar wat het kost, maar van sommige dingen weet ik de prijs. Bijvoorbeeld die van de Nutella bij Mercadona, omdat de prijs heel groot op de deksel van de (kleine) pot staat. Ik zie bij de Supeco een twee keer zo grote pot staan voor slechts een eurootje meer. Ook zien we kruiden in grote potten, zoals korianderzaad en paprikapoeder, wat wij veel gebruiken. Ze verkopen echt alles, van verse producten tot broodroosters en zelfs kachels.

We herzien ons oordeel over deze Supeco. ´Die Antonio was nog zo gek niet,´ zeg ik. ´Die mensen wisten toen al waar ze moesten zijn.´

Meer avonturen beleven we hier niet, maar is dat nodig? Het leven is mooi zoals het is. Ik wordt al blij van deze simpele muurdecoratie in de verte. Het is maar waar je je aandacht op richt.

Het schiet niet op met mijn voornemens

Maar dat is niet erg. Het is een heerlijk idee dat niemand zit te wachten op mijn creaties in beeld of woord. Ik heb alleen nog maar een word-document aangemaakt met de titel ´boek´.

Intussen blijft Ahmad lekker bezig. Hij is nu een lijstje aan het maken van wat hij allemaal wil meenemen naar Guadalcanal volgende week donderdag. Potten met plantjes die hij gezaaid heeft voor zijn kinderen om in hun campo te planten, het mandje en de kaasvorm waar ik eerder over sprak, een pot met olijven die hij de vorige keer in de campo van Guadalcanal plukte en marineerde. Het waren twee grote potten, waarvan wij de inhoud al opgegeten hebben. Hij bewaarde een klein potje met olijven voor zijn kinderen. En natuurlijk de handleiding om allerlei soorten kaas te maken in een ringband. ´Je bent net Sinterklaas,´ zeg ik tegen hem. ´Je komt altijd met geschenken.´ Hij bestelde ook een e-reader voor zijn dochter, omdat de hare het begeven heeft. ´Maar ze is toch niet jarig?´ zeg ik. ´Dit is omdat ze weer zwanger is,´ zegt hij. ´Goed idee,´ zeg ik. ´Maar moet haar man dan niet ook wat krijgen? O ja, hij krijgt de handleiding om kaas te maken.´ Ik vind het leuk om te zien dat Ahmad altijd zoekt naar manieren om iets te doen of betekenen voor zijn kinderen. Zelfs voor de kleine vindt hij altijd wel wat leuks.

De ringband met de handleiding is echt prachtig geworden. Trots op mijn liefste ?

Vanmorgen gingen we lopend naar de Lidl. We hadden zo weinig boodschappen te doen dat we besloten te voet te gaan, helling af en weer op.

´Aardappelhuisje´. Hier worden gepofte aardappelen verkocht met allerlei soorten vullingen. ´Heb jij dat weleens gegeten?´ vraag ik Ahmad. ´Nee, nog nooit,´ is het antwoord. Het lijkt mij best lekker.
´Van deze plant is de kaasvorm gemaakt die ik kocht´ legt Ahmad uit. Oh, dat wist ik niet. (Dus niet van riet!) En het mandje is gevlochten van palmbladeren. Zo leer ik nog eens wat….
Margrieten, de lievelingsbloemen van mijn moeder. Dat brengt me terug naar de tijd dat zij ernstig ziek was in de lente van 2007. Ik plukte toen steeds veldbloemen voor haar met veel margrieten ?

´Gewoon gaan zitten en dan maar schrijven´

Kort na zonsondergang vanaf de hometrainer…

Dat zeggen bijna alle schrijvers. Dat je niet moet wachten op inspiratie, want dan kan je wachten tot Sint-Juttemis (dat schijnt een niet bestaande heilige te zijn). Nee, je moet gewoon gaan zitten en dan komen de woorden vanzelf. Maar je zal toch op zijn minst een idee moeten hebben voor een verhaal, hoe het verhaal begint in ieder geval, ook al weet je nog niet hoe het afloopt.

Ook schilders zeggen dat je in hun vak niet moet wachten op inspiratie. Gewoon elke dag voor je canvas, je hardboard of papier gaan zitten en dan maar kladderen. Dat lukt bij mij niet. Ik moet wel een idee hebben van wat of wie ik ga schilderen en datgene wat ik wil schilderen moet een emotie bij mij opwekken.

Zowel een idee om te beginnen met schrijven als een idee voor weer een schilderij of tekening ontbreekt al een tijd in mijn kop. De aquarelpotloden die ik cadeau kreeg lokken me nog niet om ermee aan de slag te gaan. Ik heb wel op You Tube gekeken wat anderen met die potloden en wat water doen, maar het maakte me (nog) niet enthousiast.

P kreeg een bescheiden goudkleurig lijstje. Hij mag mee naar NL. Zijn vrouw wil het schilderij hebben. Mijn cadeau voor haar.

Schilderen trekt me op dit moment niet. Of het moet zijn dat iemand een schilderij van mij wil en dan zal ik het met liefde maken. Maar ik heb er nu zelf geen idee voor. Wel krijg ik steeds meer zin om te gaan schrijven. Dat deed ik al als kind. Ik kon nooit slapen, omdat ik nogal vroeg naar bed moest en dan minstens tot een uurtje of 24 wakker lag. Dan ging ik in gedachten een boek schrijven en elke dag ging ik dan verder waar ik gebleven was in het boek. Maar ik schreef niets op.

Nu heb ik zin om wel wat op te schrijven, of liever gezegd in te toetsen. Het idee voor een verhaal begint ook vorm te krijgen terwijl ik hier nu dit stukje zit te typen.

Buiten waait het te hard om op het dakterras te gaan zitten lezen (mijn excuus om weer een dag niets te produceren). Dat is een nadeel van op een berg wonen. Als de wind uit een bepaalde hoek waait, dan kan je er niet rustig buiten zitten.

Dus……aan de slag dan maar in een word document. De titel van het boek moet ik nog verzinnen. Voorlopig zal het document ´boek´ heten.