Weer een stukje in de serie ‘Ahmad vertelt over zijn leven’.

De 70er jaren waren de zwaarste jaren van het Franco-regime. De staat verzwakte door studentenprotesten, arbeidersstakingen en de mobilisatie van mensen uit de wijken, die streden voor betere stedelijke omstandigheden. Aan die mobilisaties heb ik deelgenomen. Ik deed mee aan deze strijd. Ik streed in mijn buurt voor de verbetering van groene openbare ruimtes zoals parken of tuinen, voor betere communicatie en voor culturele verbeteringen.

Ik werkte in de bouw en het werk was niet alleen zwaar, maar ook was men erg oneerlijk wat betreft loon en arbeidsomstandigheden. Wij waren, zoals de meeste bouwvakkers in Catalonië, immigranten. Er bestond een onderlinge verwantschap onder ons. Maar aangezien vakbonden niet legaal waren, werd elke vorm van arbeidersorganisatie vervolgd door de politie en veroordeeld door de rechtbanken. Er waren twee vakbonden, die gedoogd werden hoewel niet gelegaliseerd, en die twee vakbonden waren de UGT, verbonden aan de Socialistische Partij, en de Arbeiderscommissie, verbonden aan de Communistische Partij. Omdat veel arbeiders inzagen dat deze vakbonden vooral gehoorzaamden aan de richtlijnen van de politieke partijen (die overigens ook illegaal waren) meer dan aan de belangen van de arbeiders, organiseerden we in veel fabrieken autonome vakbonden, waar de arbeidersvergadering soeverein was. En terwijl wij dus buiten de andere vakbonden opereerden, waren degenen die wel in de gedoogde vakbonden opereerden in veel gevallen medeplichtig aan de Franco-politie.

Toch waren sommigen van ons vastbesloten om te vechten voor betere omstandigheden op het werk en in de wijken. Op het werk en in elke buurt was daar de prioriteit om te vechten voor de behoeften op elk werk, in elke fabriek en in elke buurt, en in de vergaderingen werd in elke fabriek en elke buurt een lijst met wensen opgesteld die we zouden eisen. En toen deze lijsten eenmaal waren gemaakt, kwamen de verschillende buurten, bouwplaatsen en fabrieken samen om een ​​gemeenschappelijke lijst te maken. Zo vormde de strijd in elke buurt, elk werk of elke fabriek de basis van een meer algemene strijd.

Omdat al dit werk publiciteit vereiste, hadden we instrumenten nodig om de documenten en folders te produceren, waarin we de situatie aan de mensen uitlegden en opriepen tot de strijd, en daarvoor hadden we drukmachines nodig. Een tijdlang waren we bezig met het bouwen van een zeer rudimentaire drukpers, ‘Vietnamees’ genaamd. Ik weet niet waarom hij zo heette. Toen de organisatie van de strijd zich uitbreidde en algemener werd, waren er andere soorten, productievere en modernere machines nodig.

Aangezien het regime een meedogenloze vervolging handhaafde van elke organisatie die opkwam voor de rechten van arbeiders, haar media en propaganda, was er maar één manier om aan drukmachines te komen: onteigening of diefstal.

Omdat het zo gevaarlijk was om drukmachines te stelen, waren alleen de meest gedurfden en moedigen van ons in staat om dat werk uit te voeren. In de organisaties moesten we ook degenen kiezen die we het meest vertrouwden. Wanneer één van ons door de politie gearresteerd zou worden en hij niet in staat zou zijn om druk en marteling te weerstaan, zou dat kunnen leiden tot de opsluiting van veel anderen van ons. Ik maakte deel uit van de groep die verantwoordelijk was voor de ‘onteigening’. Het team was als volgt verdeeld: de uitvoerders hadden de volgende drie rollen; de bewakers die moesten nagaan wat het beste tijdstip was om te gaan stelen en de mensen die in de gekozen uren de onteigening moesten uitvoeren; en ten derde was er een juridische dekking, die bestond uit een aantal advocaten die te allen tijde op de hoogte werden gehouden van de situatie;  en dan was er nog de infrastructuur van het vervoer en het verbergen van de machines op een veilige plaats. Elke groep wist niet wie in de andere groepen zat. Dit om te voorkomen dat de ene groep de andere zou kennen en kunnen verraden bij eventuele arrestatie. En natuurlijk hadden we allemaal gewijzigde namen.

De nacht dat er actie werd ondernomen, moest een van ons een busje stelen voor het eerste transport van de machine. En vervolgens, zodra de bestelwagen was gejat, moesten we snel de winkel binnen waar de machines werden verkocht, de machines inladen en zo snel mogelijk vertrekken. Ik herinner me dat het openen van de deur, het pakken van de machines en het laden ervan ons hoogstens drie minuten moet hebben gekost. Maar het waren drie minuten die uren leken. Zenuwen en angst zorgden ervoor dat de tijd rekte als een elastiekje. Met de machines in het busje moesten we het busje naar een huis rijden waar we het busje met de machines erin moesten achterlaten. Andere mensen moesten het busje met de machines ophalen en naar een veilige plaats te brengen. Toen onze missie was afgelopen, keerden we allemaal naar huis terug. En zo speelden we een subversieve oorlog voor de rechten van arbeiders en voor een rechtvaardiger samenleving.

Weer een stukje uit het leven van mijn wederhelft, wiens leven in niets lijkt op het mijne en met wie ik me toch zo verbonden voel. Dit is een persoonlijk verhaal, maar er zal ook nog een stukje geschiedenis volgen in latere stukjes. (Voor de liefhebbers daarvan, die er ook blijken te zijn.) Mij lijkt dat het geen kwaad kan om de sluiers, die de geschiedenis bedekken, te laten oplichten door een man, die zich daarin heeft verdiept. Toen ik vanmorgen in de digitale Volkskrant zag dat Ibn Khaldun werd geciteerd als een ‘Berberse’ filosoof, begreep ik dat enige geschiedkundige info geen kwaad kan.

Maar hier dus een stukje persoonlijke geschiedenis van de man van mijn leven.

Voor degenen die Spaans kunnen lezen weer het origineel:

In mijn dorp opende zich beetje bij beetje een sociaal-culturele omgeving waarin na verloop van tijd een toegewijde jeugd zou ontstaan ​​die opkwam voor hun rechten. Het Franco-regime, gepersonaliseerd in de priester, de commandant van de gemilitariseerde politiemacht van de Guardia Civil, de burgemeester, de rechter en de feitelijke bevoegdheden van het volk, bood de jeugd weinig meer perspectief dan een zeer conformistische traditie en manier van leven.

Een kleine groep jonge mensen had zich verzameld rond de kerk van Vera Cruz, een gebouw dat tijdens de burgeroorlog in vlammen was opgegaan. De vlammen vernietigden de afbeeldingen en schilderijen die erin stonden, maar hadden de structuur van het gebouw niet aangetast. Met veel werk slaagden we erin om de muren van de kerk te herstellen met verf en we maakten er een kartonnen plafond in. Op de plaats waar eens het altaar was, maakten we ​​ruimte voor een podium om toneelstukken te organiseren, lezingen te geven, enzovoort. Toen dit werk klaar was, ontstonden er een theatergroep, een bibliotheek en een ruimte voor ontmoetingen en dansavonden. De theatergroep speelde verschillende werken van Alvarez Quintero en Jacinto Benavente in dramatische stukken met flamenco- en Lorca-teksten.

Anderen van ons legden zich toe  het organiseren van activiteiten om het perspectief van de werkenden te verbeteren. Nadat ik de cursus voor tractorchauffeur had georganiseerd, sprak ik met de instructeurs. Ik wilde voor mezelf en mijn dorpsgenoten een cursus automonteur regelen, die werd gegeven door de organisatie Formación Profesional Obrera (F.P.O.). Omdat er een geschikte locatie beschikbaar was voor het geven de cursus, werd met dit plan ingestemd. De cursus werd gegeven in een magazijn dat voorheen een bioscoop was geweest.

Mijn vader wilde me eigenlijk niet aan de cursus laten deelnemen, omdat ik hem moest helpen met landbouwwerk. Want mijn broer vond, nadat hij het tractor-rijbewijs had behaald in de cursus die we al hadden gevolgd, een baan als chauffeur op de boerderij van een landeigenaar. Dus ik bleef alleen achter om mijn vader te helpen. Ik overtuigde mijn vader ervan dat ik deze cursus toch zou kunnen volgen, nadat ik op het veld had gewerkt. Elke ochtend pakte ik mijn fiets en reed 14 kilometer naar de land. Daar werkte ik de hele dag en fietste terug naar mijn huis. Daarna ging ik snel douchen, andere kleren aantrekken en de cursus volgen die om 19 uur begon en duurde tot 24 uur. Dan de volgende ochtend weer terug naar het veld, enzovoort, en dit zes maanden lang. Mijn benen werden als die van Popeye, de spinazie-eter.

Na het bezig zijn met de motoren en het vet, moest ik weer douchen, als mijn werkdag voorbij was. Toen de cursus in september begon, waren er dagen dat we allemaal peentjes zweetten, maar het was erg leerzaam voor mij, omdat ik altijd op zoek was naar iets dat ik kon leren. En zo is mijn leven altijd geweest, tot nu toe, tot en met de tweeënzeventig jaar die ik nu tel. Maar zoals een gezegde luidt in mijn land: ‘laat ze niet proberen deze dans van me af te nemen’.

Hier weer het origineel in het Spaans voor de liefhebber en daaronder mijn (vrije) vertaling in het Nederlands.

Bij het zien van deze bladzijde in het schoolonderwijsboek van de Álvarez Encyclopedia krijgt men een goed idee hoe het onderwijs op de scholen ten tijde van Franco eruit zag en wat men de leerlingen wilde wijsmaken.

De in Granada geboren dichter Federico García Lorca schreef:

‘La Toma (de inname van Granada) was een heel slecht moment in de geschiedenis, hoewel men het tegenovergestelde beweert op de scholen. Een bewonderenswaardige beschaving ging verloren om plaats te maken voor een arme en gekwelde stad, voor een land van ellende, terwijl de slechtst mogelijke bourgeoisie van Spanje zich op dat moment begon te roeren’.

In de stukjes hiervoor heb ik uitgelegd hoe de situatie was tot het moment dat Granada werd veroverd (1492). De bevolking op het Iberisch schiereiland bestond uit mensen met uiteenlopende geloofsovertuigingen, zowel in het Andalusische als in het Castiliaanse deel. Dat betekende niet dat er geen conflicten waren, maar die conflicten waren nooit religieus gemotiveerd. Een goed voorbeeld is de Mudejar-opstand (1264-1266) waarbij de bevolking van Baja Andalusië en Murcia betrokken was, als reactie op het beleid van Castilië om de mensen die moslim waren naar andere gebieden te verplaatsen.

Het laatste gebied dat tot de Andalusische staat behoorde, werd teruggebracht tot het Nasrid-koninkrijk Granada. Dit koninkrijk werd bewoond door christenen, joden en moslims De Castiliaanse strijdmacht had een groot belang bij het beëindigen van dat koninkrijk. De katholieke vorsten organiseerden een groot leger om het koninkrijk te veroveren. Bij dit politieke en militaire project kregen ze ook de steun van moslims. Op 25 november 1491 ondertekenden koning Boabdil en de katholieke vorsten een pact, genaamd ‘de capitulaties van Granada’. Daarin stemde Boabdil toe om zijn koninkrijk over te geven in ruil voor het respecteren van het leven en de rechten van de inwoners van Granada. Zowel wat betreft hun recht op hun eigendommen als op hun religie, enzovoort. Boabdil gaf er de voorkeur aan zijn koninkrijk over te geven om een ​​bloedbad te voorkomen, aangezien hij wist dat een oorlog fataal zou zijn voor de mensen van zijn koninkrijk. Om die reden ondertekende hij de genoemde capitulatie.

Drie jaar lang bleven de capitulaties van kracht, maar de katholieke kerk was niet bereid de rechten van moslims te respecteren. Kardinaal Francisco Jiménez de Cisneros legde alle moslims een gedwongen bekering tot het katholicisme op. Dit was in strijd met de capitulaties die door de katholieke vorsten waren ondertekend. Deze beslissing lokte de rebellie uit van de inwoners van Granada, met name in de wijk Albaicín. De katholieke kerk en de katholieke vorsten wilden de samenleving standaardiseren volgens de katholieke leer. Voor dit doel was het opleggen van de doop niet voldoende, maar moest elk overblijfsel van de moslimcultuur geëlimineerd worden.

Op bevel van de katholieke vorsten nam Cisneros de in het Arabisch geschreven bibliotheek van de Madraza in beslag, met als doel om elke herinnering aan de verslagenen te elimineren. In zijn ijver om alles te elimineren dat zou hebben bijgedragen aan de ‘mohammedaanse goddeloosheid’, gaf hij opdracht tot het verbranden van de boeken. Dat gebeurde op de Plaza de Bib-Rambla, destijds bekend als de Puerta del Arenal, waar het hele poëtische, historische en culturele erfgoed in de as werd gelegd. Dat was het erfgoed van de cultuur van de Nasriden. Daarbij werden alleen de medische boeken en andere wetenschappelijke teksten bewaard. Boeken, die echter tot op heden niet toegankelijk zijn voor raadpleging. Dit alles leidde tot een reeks van opstanden van de Moren die zouden eindigen in bloedbaden en gedwongen ballingschap.

Het was vanaf de verovering van Granada dat met de gedwongen bekeringen van alle moslims en joden van het Iberisch schiereiland werd begonnen. Het doel van de capitulaties was dat, zolang de moslims de rechten genoten die waren opgenomen in de ‘capitulaties van Granada’, de kerk niet het recht zou hebben anders gelovigen te storen in hun leven en geloof. Ook zou het hof van de Heilige Inquisitie de ‘ongelovigen’ niet kunnen vervolgen en executeren.

In 1236 verovert Fernando III Córdoba, en in 1248 veroverde hij Sevilla. Sindsdien gaven veel moslims, die in de door de Castilianen veroverde landen woonden, er de voorkeur aan zich vrijwillig tot de nieuwe katholieke doctrine te bekeren. Deze bekeringen waren geen omvangrijk proces, maar een selectief proces, omdat ze dachten dat ze op deze manier hun families en belangen beter zouden beschermen. In twee en een halve eeuw, tot 1492, was er een lange periode van bekering en assimilatie van moslims en joden, die in veel gevallen hoge posities bekleedden in de verschillende niveaus van de staat, de economie of de rechterlijke macht, het onderwijs, enzovoort.

Dat de Andalusische moslims en joden een meer uitgebreide en gekwalificeerde opleiding hadden genoten, wekte onder de ‘oude christenen’ jaloezie op. En wel zodanig dat de politieke machten maatregelen gingen nemen, met als gevolg daarvan de zogenaamde ‘Statuten van bloedzuivering’. Deze statuten vormden de rechtvaardiging voor juridische discriminatie van de bekeerde Spaanse minderheden op verdenking van het in het geheim beoefenen van hun oude religies (Marranos in het geval van de bekeerde joden en Moriscos het geval van de bekeerde moslims). Ze bestonden uit het eisen aan wie een instelling wilde betreden, dat deze kon aantonen dat hij afstamde van ouders die christen waren, die op hun beurt ook weer konden aantonen van christenen af te stammen. Deze regels werden op grote schaal ingevoerd voor toetreding tot gemeentebesturen, universiteiten, militaire posten, enzovoort.

Uiteraard werden deze certificaten om christelijke afstamming aan te tonen ook vervalst en verhandeld, zodat ondanks deze maatregelen veel mensen toegang kregen tot belangrijke functies in instellingen of overheden. In een ander artikel zal ik enkele historische gevallen vertellen die laten zien hoe, ondanks de hardheid van de inquisitie, religieuze bewegingen die in strijd waren met het katholicisme floreerden, zoals het lutheranisme in Sevilla, waar de zetel van het hof van de inquisitie woonde.