De criticus

Dankzij de bemoedigende woorden van mijn goede vriend Theo ga ik weer schoorvoetend stukjes plaatsen in mijn weblog. De criticus in mij werd steeds strenger. Ik mocht op het laatst van mezelf niks meer zeggen. Nou is het natuurlijk wel wat om datgene wat je schrijft meteen het internet op te slingeren, alsof het waardevol genoeg zou zijn om met de digitale wereld te delen.

Maar ach, wat boeit het. Praten we allemaal niet maar wat? Woorden zijn een beperkt middel om je te uiten en wat je zegt dekt nooit helemaal ´de lading´ van wat je wíl zeggen. We moeten het ermee doen.

Het is niet vreemd dat ik ineens een soort schroom kreeg om me te uiten. Mijn stiefvader placht ons in te prenten dat het beter was te zwijgen tenzij we iets beters te melden hadden dan dat zwijgen. Zulke woorden kunnen erin hakken bij kinderen. Mijn broer hield zich beter aan deze raad dan ik. Ik kletste er tegen het advies in vrolijk op los en moest dat soms bezuren.

Maar hier in dit weblog ben ik redelijk veilig. Ik kan me gerust uiten en het ergste wat er kan gebeuren is dat ik negatieve reacties krijg.

De criticus in mij is de afgelopen tijd erg streng geweest. En dat gold niet alleen voor mijn visie op dit weblog. Ik ben ook streng als ik kijk naar mijn schilderijen van een tijd terug. Al doende leer ik, net als ieder ander. Het komt vaak voor dat ik, kijkend naar een schilderijtje van mezelf van jaren terug, me bedenk dat ik het nu anders zou schilderen. In het begin was ik erg pietepeuterig met de kwast en durfde ik nog niet zoveel verf te gebruiken. Nu ben ik veel nonchalanter en sneller en daarbij merk ik dat olieverf heel ´vergevingsgezind´ is. En bovendien dat veel dingen die onverwacht goed lukken vaak berusten op toeval. Het is een kwestie van je energie laten stromen via de kwast.

Laatst lag ik op het bankje te kijken naar het schilderij van het jongetje dat met zijn parapluutje een kat beschermt tegen de regen. Ik zag een paar dingetjes die me stoorden en ook merkte ik dat de verf hier en daar vervaagd was, omdat ik het schilderij niet heb vernist. Aha, dacht ik, dan kan ik het schilderij nog bewerken.

Ik weet niet of er amateurschilders zoals ik zijn die toevallig dit weblog lezen, maar ik kan jullie maar één advies geven: bewerk een oud schilderij niet! Elk schilderij wordt gemaakt op een bepaalde plek en op een bepaald tijdstip. En als het af is, dan is het af. Ga niet jaren later opnieuw rommelen in een schilderij!

Ik deed dat dus wel en zoals dat vaker gaat, ik wilde maar een paar dingen veranderen of sterker aanzetten, maar eenmaal bezig bleef ik klooien en verpestte wat eerder beter was in het schilderij. Precies zoals dat gaat met stukjes of brieven die je schrijft en die je op de één of ander manier kwijtraakt op internet. Wat je eerder schreef kan je niet nog eens schrijven met dezelfde woorden. Zo gaat dat ook met schilderijen. Ik raakte mijn oorspronkelijke schilderij kwijt en moest opnieuw schilderen met heimwee naar het oorspronkelijke werk. Na twee dagen ploeteren werd het opnieuw een schilderij. Ik weet niet of het beter is dan het oorspronkelijke of veel slechter. Het is anders. Ahmad ziet het verschil niet. Voor hem is het allemaal o.k. Maar de pietepeuter in mij ziet wel verschillen.

oude (L) en nieuwe (R) schilderij, olieverf 50 x 70

Van mijn fouten leer ik. Dit keer heb ik geleerd dat ik niet moet gaan friemelen in een schilderij dat ik in het verleden als ´af´ heb beoordeeld. Ik kan denken dat ik het nu beter zou doen, maar dat is dan maar zo. Maak een nieuw schilderij, maar blijf met je tengels af van het oorspronkelijke werk!

Hetzelfde geldt voor de eerder geschreven stukjes in dit weblog. Ik heb ze ooit geschreven op een bepaalde tijd en plaats. Toen is toen en nu is nu. Vanaf nu ga ik verder met schrijven vanuit wat me nu bezighoud. Wie het niet interesseert moet het gewoon niet lezen 🙂.

Nieuw schilderij af

olieverf 30 x 60

Ben tevreden. Niet een eigen ontwerp, maar naar de hand van een bestaande grafische afbeelding (zie hieronder).

Mijn volgende idee om te gaan schilderen is een burak. Dat is een mythische afbeelding van een gevleugeld paard, door mystici ook wel vergeleken met je nafs (ego), dat tot je beschikking staat als een gevleugeld paard, wanneer je het eenmaal onder controle hebt.

Schilderij af

We hebben hier twee dagen geen zon gezien en dat is voor hier veel. Dat gaf mij de gelegenheid om het schilderij van mijn kinderen af te schilderen. Op het laatst was dat niet meer ´paint and go´, zoals ik gewend ben om te schilderen, maar ´paint en blijf plakken´. Ik zie dan steeds meer details die anders moeten en blijf eraan friemelen met een klein kwastje. Eigenlijk de meest frustrerende maar ook de spannendste fase van het schilderen.

Het schilderen van portretten is ondankbaar werk. Vooral als je mensen schildert, die er altijd iets van zullen vinden. Ik kan me ook voorstellen dat het confronterend is om jezelf afgebeeld te zien. Een foto is soms al een klap in je gezicht. Als ik schilder probeer ik daar niet aan te denken maar de uitdrukking op het gezicht weer te geven zoals ik die herken. Dit keer waren het drie van mijn kinderen. Het schilderij heb ik gemaakt voor mezelf om het beeld vast te leggen zoals ik mijn kinderen graag zie. Tevreden ben ik nooit. Klopt het wel anatomisch? Is die neus wel goed? Etc. Het komt vaak aan op millimetertjes verschil die een hele uitdrukking kunnen veranderen. Uiteindelijk moet je het loslaten. Je kan een schilderij ook te lang bewerken waardoor het zijn spontaniteit verliest. Al met al leer ik van elk werkje dat ik maak.

Olieverf 40 x 40

Ik denk dat dit één van mijn laatste realistische portretten is. Het schilderen van portretten is ondankbaar werk als je er anderen blij mee wil maken. Niemand wil een schilderij van zichzelf in huis. Schilderijen dienen tegenwoordig meer als muuropvulling en dienen te passen bij het meubilair.

Gelukkig piepte de zon vandaag weer tevoorschijn. Kan ik andere dingen gaan doen

Tijd niet meer geschreven

Tja, en hoe komt dat. Geen tijd! Dat mag gek klinken voor een gepensioneerde, die immers overal tijd voor zou moeten hebben. Maar de werkelijkheid is anders.

De dagen lijken om te vliegen. Daarbij komt dat we steeds langere nachten maken, dus later opstaan. Zaten we vroeger fris aan het ontbijt om een uur of 7, nu is dat geregeld een uur of 9 of gisteren zelfs 9.30. We slapen en dromen wat af. En als de dag dan begonnen is, dan hebben we een vrij strak programma. Na het ontbijt een wandeling in de Uithof. Daarna is er nog een beetje tijd om wat anders te doen voor de tweede koffie. Dat kan zijn boodschappen doen of, zoals nu, even schrijven in dit weblog. Na de koffie (rond 11.30) heb ik weer wat tijd tot het middagmaal om 15.00 uur. Maar soms moet ik dan koken of naar Specsavers voor een nieuwe bril. Of ik heb even tijd om wat te schilderen, wat ik nooit langer dan een uur achter elkaar doe. Of ik plak een filmpje van foto- en filmmateriaal. Dat zijn mijn twee andere hobby’s naast leuteren in dit weblog

Na het middagmaal is het vaste prik dat we een spelletje rummikub doen. Dat zijn altijd twee of drie spelletjes, zodat er uiteindelijk een ‘winnaar van de dag’ is. Dat rummikub gaat ons nooit vervelen, omdat elk spel anders is.

Na het spelen is het tijd voor thee of een ijsje. En daarna stap ik op de hometrainer met mijn tablet, waarop ik intussen tv en series kijk. Dat doe ik met pauzes, waarin ik languit op het logeerbed lig tot het avondeten. Na het avondeten gaan we in ons bed liggen, waar we lezen e.d. en vervolgens gaan slapen En zo vliegen de dagen om, met af en toe een uitzondering, als dat de dag anders verloopt, omdat we een afspraak hebben met familie.

Zo zit dat. Ik heb verder niet zoveel te melden.

We hadden nog wat houtschijven liggen, die Ahmad nooit bewerkte met pyrografie, omdat ze nogal donkerbruin waren en je daarom de gebrande tekening niet zou kunnen zien. Ik kreeg het idee om daarom de schijf te bewerken met een geverfde achtergrond, zodat Ahmad die daarna zou kunnen bewerken met pyrografie. Maar dat bleek niet te kunnen. Pyrografie kan kennelijk alleen met succes gebeuren op onbewerkt hout.

Omdat ik het zonde vond om verder niks te doen met de houtschijven, heb ik het karwei maar afgemaakt door verder te schilderen op het hout:

Olieverf op houtschijf 30 x 26

Weer twee werkjes

Soms vraag ik me af wat er gebeurt met al onze huisvlijt als wij een hoge leeftijd gaan bereiken. We hebben nu al veel werkstukje liggen, zowel hier als in Spanje. De tiffany en pyrografie van Ahmad heeft nu al veel producten opgeleverd, zowel in ons huis hier en daar als in dat van anderen. En ook mijn schilderijen beginnen talrijk te worden, zowel hier als in Spanje. Als we zo doorgaan en we worden oud, wat zal er dan gebeuren met al dat werk na onze dood. Verdwijnt het op de vuilnisbelt of bij de Kringloop of zullen er nog mensen zijn die er plezier van hebben? Ik weet het niet. Zeker is dat we allebei veel plezier hebben in het maken ervan en geen ambitie vertonen om het werk te verkopen. We zijn allebei slecht in zaken doen.

Pyrografie op hardboard 33 x 24. Tweede decoratie voor zijn kleindochter (naast het andere uiltje). In september krijgt zij er een broertje bij. Beide werkjes zullen worden ingelijst door onze lijstenmaker in Spanje
Pyrografie van Ahmad die is ingevuld met olieverf door mij. Op houten schijfje van 26 x 18 (tuindecoratie)

Schilderij oppimpen

Vannacht betrapte ik mezelf erop dat ik ineens wakker lag en dat ik lag te piekeren over mijn schilderijtje van de leeuwin met jong. Ik was er overdag al niet tevreden over maar had het laten rusten. Ik wist dat ik er niet blij mee was maar kon mijn vinger er niet op leggen wat er aan het werkje mankeerde. In ieder geval had de kop van de moeder te veel strepen, wat haar toch nog iets tijgerachtigs gaf. Het was leeuw noch tijger en ook de achtergrond beviel me niet, maar hoe en wat dan wel? Ik weidde er verder geen gedachten aan tot vannacht. Ongemerkt was ik vanuit een diepe slaap wakker geworden en lag ik nu te denken aan oplossingen voor dit schilderijtje. Ik weet dat ik dat niet moet doen. Ik word dan klaarwakker en het schilderij word in mijn verbeelding steeds hopelozer.

Dus ik liet de gedachten met moeite los en ging weer slapen. Later droomde ik er toch nog over. Ik droomde dat ik de leeuwin helemaal licht van kleur maakte en dat haar ogen nu ook verdwenen waren. Het was verschrikkelijk. Toen ontdekte ik ook nog dat er een gat in zat. Het was ineens een canvasje geworden zonder houten frame. Maar dat canvas wat tot de draad versleten en er zat een groot gat ergens in het midden. Het vodje had iets weg van een papieren zakdoekje.

‘Dit is niks meet waard,’ zei ik tegen Ahamd en ik gooide het in de prullenbak. ‘Gelukkig hangt het origineel nog buiten,’ voegde ik eraan toen. ‘Nu kan ik het buiten gaan bewerken.’ Een maffe droom!

Vanmorgen pakte ik het ding op en nam het mee naar ons atelier. Ik besloot op het gevoel wat erin te gaan veranderen. De leeuwenkop moest minder lijnen hebben en ook de kleine mocht wel wat lichter en duidelijker. Ik besloot spontaan de groene achtergrond over te verven met een dunne laag blauw voor meer contrast. Blauw is koeler dan groen en geeft een illusie van nacht. Nu ben ik tevreden. Al ben ik dat nooit 100 %.

Handenarbeid

Behalve van onze dagelijkse ochtendwandeling genieten we ook van veel andere dingen. Voor mij zijn bijvoorbeeld de uurtjes op de hometrainer een ander hoogtepuntje van de dag. Ik kan dan me op die momenten even overgeven van wat schermgenot. (Eus’ boekenclub en series op HBOmax).

Daarnaast zijn we allebei graag met onze handen bezig. We houden allebei van eten koken en Ahmad houdt zich bezig met glasbewerking, pyrografie en tuinieren. Ik ben helemaal gelukkig met een verfkwast in de hand. Vaak moet ik me er toe zetten om te beginnen met een schilderij, maar als ik eenmaal bezig ben, dan vertoef ik in een andere wereld waarin even niets anders bestaat dan datgene wat ik aan het doen ben.

Hier twee pyrografiewerkjes van Ahmad:

decoratie op kleine schijf
decoratie pyrografie
olieverf op hout. 37 x 22

Het schilderijtje maakte ik op een eerdere pyrografie decoratie van Ahmad, die door weersinvloeden helemaal vervaagd was. Het origineel was totaal onherkenbaar geworden en leek sterk op een koe. Het was eigenlijk een tijger met jong, maar ik wist dat niet meer en maakte er een leeuwin van.

dit was het origineel

We hebben gemerkt dat pyrografie binnenshuis mooi blijft, maar dat het buiten heel snel vervaagt en dat de tekening dan onherkenbaar wordt. Gelukkig heb ik foto’s van de originelen bewaard zodat Ahmad enkele ervan nog kan bijwerken. Ik vernis nu voortaan al zijn werk in de hoop dat het dan beter blijft zitten ondanks weerinvloeden.

Het schilderij van mijn overleden klasgenoot is opgehaald

Ik begon al te twijfelen aan mijzelf. Zonder voorafgaand overleg maakte ik een schilderij van mijn vroegere klasgenoot P, toen ik wist dat hij terminaal ziek was. Het was bedoeld als cadeau en aandenken, maar zoiets persoonlijks kan je natuurlijk niet opdringen aan mensen. Het kwam in me op om hem vast te leggen zoals ik hem zag vanuit het zijspan van zijn motor, toen hij me trakteerde op een tocht langs de Friese landwegen. Ik zag hem van opzij tegen de blauwe lucht met een intens tevreden uitdrukking op zijn gezicht. Motorrijden was één van zijn passies en het enige dat hij nog goed kon tot kort voor zijn dood.

Toen ik P en zijn vrouw L een foto stuurde van het schilderij dat ik had gemaakt vond hij het heel mooi en verzekerde hij me dat ze het schilderij graag wilden hebben met de groetjes ook van L. Ik beseft dat het schilderij niet zozeer voor P bestemd zou zijn maar dat het meer een aandenken zou kunnen worden voor L, die op het einde van zijn leven vaak met hem in het zijspan van zijn motor heel Europa heeft doorgereisd en hem net zo kan hebben gezien als ik. Overigens is het voor de bijrijder geen comfortabele manier van reizen. Je wordt nogal door elkaar geschud bij eventuele hobbels in de weg en naar mijn idee is het zitje in het zijspan niet bijzonder veilig. Je bent daarin behoorlijk kwetsbaar.

Ziet er mooi uit, maar geen veiligheidsgordel. Je moet jezelf maar zien vast te houden om niet gelanceerd te worden
Daar gaan we dan…..

Toen P met enorme snelheid langs de landelijke wegen suisde was ik af en toe een beetje bang. Ik besefte dat hij al wist dat hij snel zou sterven, maar dat dit voor mij nog niet opging. Ik wilde me echter niet laten leiden door deze angst en daarom zette ik die van me af. Eens gaan we allemaal…Toen we na veel kilometers eindelijk ergens afstapten bij een uitspanning in Harlingen met terras met uitzicht op het water, was ik blij dat ik uit het bakje kon stappen.

Ik maakte het schilderij in Spanje. Toen hij in januari overleed kon ik helaas niet naar het afscheid voorafgaande aan de crematie gaan. Ik condoleerde natuurlijk wel L en bracht haar het schilderij in herinnering. Ze bevestigde dat ze het graag wilde hebben en we spraken af elkaar in april te zien.

Helaas kwam daarvan niets terecht, omdat ik een fietsongeluk kreeg en zeker 4 weken niet goed kon lopen. Maar aangezien zij regelmatig in de buurt van Den Haag komt sprak L met me af om het schilderij bij mij op te halen op een bepaalde datum. Op de afgesproken dag kwam zij niet en kreeg ik ook geen bericht over de reden daarvan.

Ik ben iemand die dan snel denkt dat mijn schilderij kennelijk niet belangrijk voor haar is. Sterker nog, misschien wilde zij het helemaal niet hebben en zei ze me dat alleen niet uit beleefdheid. Dat terwijl ik haar gezegd had dat ik het haar niet wilde opdringen en dat ze het gerust eerlijk kon zeggen als zij het niet wilde.

Ik was gepikeerd. Graag of niet. Ik ga niet met een schilderij achter iemand aanzeulen.

Op aanraden van de andere schoolvriend P, die ik erover appte (en vroeg of hij anders het schilderij wilde hebben omdat hij zijn beste vriend was geweest), zette ik me over mijn trots heen en nam ik contact op met L. Het gaf me een goed gevoel om deze stap te nemen. ‘Was er misschien iets tussen onze afspraak gekomen?’ Ik kreeg snel antwoord. Er was inderdaad van alles tussen gekomen, maar de 22e zou ze gelukkig weer in Den Haag zijn en het rond 13 uur komen ophalen. Of dat schikte? Ja.

En zo geschiedde. Ze heeft het schilderij opgehaald op de 22e. We hadden een openhartig gesprek in de tuin. Eigenlijk was zij enkele jaren geleden officieel gescheiden van P. Maar omdat hij haar op zeker moment belde dat hij kanker had en het niet alleen aankon heeft ze hem weer in haar leven toegelaten en besloten hem te verzorgen tot zijn dood. Wat een mooi gebaar is dat van haar!

Is zij blij met het schilderij en krijgt het een plekje? Ze zegt van wel.

Geen spannend leven

We hebben geen super spannend leven, zoals ik weleens eerder vertelde in dit weblog. Maar o, wat geniet ik van die rust. Spannende dingen heb ik meer dan genoeg meegemaakt en gezien in mijn leven en het leven dat zich nu voortkabbelt in een rustig en steeds terugkerend ritme is voor mij een oase waarin ik hoop lang te mogen verblijven.

Ik weet inmiddels (na bijna 73 jaar) dat alles verandert en niets blijft en daarom koester ik elk rustig momentje.

Het schilderwerk aan de panter op een grote gescheurde houtschijf heb ik afgerond. Het verliep niet soepeltjes, omdat ik dit keer geen voorbeeld had om na te schilderen. Ik moest alles uit mijn met verf volgesmeerde duim zuigen en daar ben ik nog niet zo goed in. Af en toe zag ik het niet zitten als ik keek naar mijn geklodder. Ahmad stelde voor om het er maar bij te laten zitten. ‘Misschien leent dat stuk hout zich niet voor verf en is het zonde om er nog meer verf aan te besteden,’ zei hij. Maar ik heb nog nooit een schilderij niet afgemaakt. Dus ik ging door tot ik op een goed moment het kon laten voor wat het geworden was. Ik was niet echt tevreden, maar nu het in mijn tuin hangt te drogen, voordat ik het zal voorzien van een vernislaag, en ik er naar kijk vanaf een grotere afstand ben ik er toch blij mee. Mijn oog word er steeds naartoe getrokken.

Ik zie er mezelf in. Toen de buurvrouw me verraste met een heel onterecht grote en lelijke mond. Ik zie mezelf omkijken naar de buurvrouw (nu alweer een tijd terug). Ik zeg ‘toedeloe’, trek de deur met een klap achter me dicht en keer niet terug.