Zoals waarschijnlijk meer mensen tegenwoordig, ben ik terecht gekomen in een buurtapp. In de app kunnen bewoners van buurten met elkaar berichten uitwisselen en dat kan over van alles gaan. Ik heb mezelf niet aangemeld in deze buurtapp, maar ben erin verzeild geraakt via een introductie door een buurman.

De berichten blijken niet alleen afkomstig te zijn van mensen uit mijn directe buurt, maar ook uit andere buurten in Den Haag, zodat je niet kan spreken van een echte buurtapp, maar meer van een Haagse App.

Ik stuur via die app zelf nooit berichten te ether in, zoals ik dat ook niet doe via andere media als X of Instagram, maar ik lees wel sommige berichten uit nieuwsgierigheid naar wat er leeft onder de mensen in mijn omgeving.

De berichten kunnen over van alles gaan, zoals ‘wie is er getuige van de schade die iemand heeft toegebracht aan mijn auto’ tot ‘ervaren klusjesman biedt zich aan’ of ‘wie heeft een woning voor mij beschikbaar’ of ‘wil degene die zijn hond laat poepen voor mijn deur dit voortaan opruimen’. Er worden soms overtollige spullen aangeboden en er zijn mensen die reclame maken voor iets wat zij verkopen.

Vandaag zag ik een verwijzing naar een website. Er werd een artikel uit die website gepromoot met als titel ‘waarom doet mijn moeder zo tegen mij’. Het bleek te gaan over een 100 % narcistische moeder. Mijn haren gingen direct al een beetje overeind staan, omdat ik weet dat het begrip narcisme momenteel in de mode is bij amateurpsychologen en zichzelf ‘coach’ noemende zielenknijpers, een nog altijd onbeschermd ‘beroep’.

Het is gemakkelijk om mensen die in de knoop zitten met zichzelf een slachtofferrol aan te bieden. ‘Je moeder was een narcist’ of ‘je partner was een narcist’. Alles ligt dan natuurlijk aan de ander die als een karikatuur wordt weergegeven: een extreem egocentrisch persoon.

Al tijdens mijn studie begreep ik dat het niet aangaat mensen in te delen in categorieën en van etiketten te voorzien. Het maakt het misschien gemakkelijk voor de psycholoog of psychiater, maar niemand is 100 % het één of het ander. Niemand is helemaal autistisch of helemaal depressief of helemaal borderline om maar enkele etiketten te benoemen. We kunnen alleen speken van schalen waarop iemand verschijnselen en gedragingen vertoont die verwijzen naar bepaalde karakterkenmerken. Die gedragingen zijn bovendien nog veranderlijk en afhankelijk van omgevingsinvloeden. Iedereen heeft een beetje van dit en een beetje van dat en al die kenmerken en eventueel ziektebeelden (zoals schizofrenie) zijn slechts pogingen om bepaalde gedrags- en gevoelskenmerken van mensen een naam te geven.

De psyche van de mens is veel te gecompliceerd om er zomaar een etiket op te plakken en de persoon weer te geven als: ‘dat is de definitie van het karakter van die persoon en niets anders’. Helaas zijn er veel mensen die dit wel doen en dat bovendien gebruiken om van alles wat ze zelf doen of laten een ander de schuld te geven. Een nieuw modewoord daarbij is narcisme. Natuurlijk is de persoon die daar dan over mijmert niet zelf de narcist maar is dat dan altijd de ander. Zo hoeft die persoon niet stil te staan bij de eigen tekortkomingen en verhindert het deze dus juist om tot de kern van zijn probleem te komen.

Ik vind dat heel jammer. Ik denk namelijk dat onze liberale maatschappij met de nadruk op individualisme en vrijheid om alles te nemen en te pakken wat je kan, al gaat dat ten koste van een ander, narcisme aanmoedigt bij een ieder. Daarom is het heel makkelijk om mensen in te delen als narcist, aangezien onze maatschappij deze eigenschap beloont en het een trek is die je bij veel mensen in enige mate zal aantreffen.

Het etiket narcisme gebruiken als duizend dingen doekje om alle problemen die mensen ervaren weg te poetsen en ze aldus te verhinderen om werkelijk bij hun eigen aandeel in de problematiek te komen vind ik zorgelijk.