Het ochtend gebed is steeds later, omdat het weer steeds later licht wordt en dat gaat razendsnel. Waar zijn die lange zomerdagen gebleven? Ze zijn voorbij en we moeten er weer een jaar op wachten.
Eerder was het zo dat Ahmad en ik het ochtendgebed deden en dat we daarna nog een uurtje of twee de tijd hadden om te slapen, voordat het weer tijd was om op te staan. Maar nu zit er tussen de tijd van het ochtendgebed en de tijd van opstaan te weinig tijd om de slaap nog te kunnen vatten. Althans voor mij. En hoe benut ik dan deze tijd? Door na te denken en mijn gedachten zijn niet altijd even vrolijk. Door het verhaal dat ik verteld heb over mijn leven zijn ineens heel veel herinneringen teruggekomen, die ik me al niet meer zo bewust was. Ja, zo werkt dat dus met herinneringen. Begin je je iets te herinneren, dan volgens allerlei ander herinneringen die ermee te maken hebben en zo kun je een heel netwerk van herinneringen opduiken dat lange tijd op de bodem van je geheugen lag. Interessant wel, dat dit zo is. Vandaar dat psychotherapeuten waarschijnlijk soms hun clienten aanraden dingen op te schrijven. Al schrijvend kunnen belangrijke herinneringen terugkomen, die je al verloren had gewaand. Is dat ergens goed voor? Ja, dat denk ik wel. Je kunt mensen en omstandigheden in je leven daardoor beter gaan doorgronden, omdat je het allemaal nog eens rustig overdenkt en je zo de mechanismen kan ontdekken van hoe iedereen op elkaar heeft ingespeeld. Motieven die je misschien niet achter mensen gezocht had komen ineens aan te licht en dat kan heel verhelderend zijn. En dan natuurlijk je eigen rol in het geheel.
Ik ben erachter gekomen dat ik mezelf heel wat keren in mijn leven voor de gek heb laten houden en soms ten onrechte uitging van de goede bedoelingen van mensen. Het is pijnlijk om dat te ontdekken, maar beter achteraf dan helemaal niet. Het maakt de cirkel rond, het maakt de puzzel compleet. Want niks is zo vervelend als een puzzel waarin een stukje ontbreekt of een cirkel die net niet dicht is.
Verder verandert het natuurlijk niets aan je geschiedenis op zich. De dingen zijn gebeurd en voorbij. Maar je kunt er wel van leren. De mens heeft niet voor  niets het vermogen gekregen om te reflecteren op zijn daden.