Mindfulness is een modewoord waar ik nogal op afknap. Er wordt te veel mee geadverteerd door allerlei goeroe-achtige coaches. Door al deze reclame zou je bijna vergeten dat het woord weldegelijk een betekenis heeft, al houd ik niet van verengelste woorden. Het moet toch mogelijk zijn om dit soort begrippen ook in het Nederlands weer te geven? Een vertaling die het het beste de betekenis weergeeft zou kunnen zijn ‘achtzaamheid’ of ‘opmerkzaamheid’.
Voor kinderen is het bijna vanzelfsprekend dat zij leven in het nu en daardoor beelden, geluiden, smaken, geuren en andere details van het moment goed kunnen opmerken. Vooral van heel kleine kinderen wordt nog niet zoveel verwacht en beslissingen worden veelal voor hen genomen door volwassenen, zodat zij hun gedachten daar niet aan hoeven te besteden. Gaandeweg raken mensen dit vermogen om volledig in het nu te zijn kwijt, doordat ze veel dingen moeten en steeds meer moeten vertrouwen op de herinnering van wat ze hebben geleerd door ervaring en hun verwachtingen en doelstellingen voor de toekomst. Anders dan een dier kan de mens nadenken over wat er gebeurd is en wat misschien nog zal plaatsvinden, de mens kan nadenken over zijn daden en zich voornemen dingen anders te doen. Een mens handelt niet zuiver vanuit instinct, zoals een dier. Dat maakt ook dat de mens in staat is tot veel en constant keuzes moet maken.
Het leven kan zo ingewikkeld worden naarmate een kind opgroeit dat deze als (jong)volwassene steeds meer verstrikt raakt in zijn eigen denkpatronen. Vandaar dat allerlei coaches adverteren met workshops (nog zo een Engels woord), waarin zij rust beloven via meditatieoefeningen. Er zijn boeken vol geschreven over methodes om meer ‘in het nu’ te leven en alle ballast van zinloze gedachten overboord te kieperen.
In de roman die ik nu aan het lezen ben (al het blauw van de hemel) wordt een personage beschreven die de kunst van het mindful mediteren goed beheerst. Zij hoeft daarvoor niet op een yoga-mat te gaan zitten met haar benen in kleermakerszit. Zij kan op elk moment, waar zij ook is, even tijd nemen om zich geheel te concentreren op alles wat er om haar heen is aan geluiden, beelden en geuren en wat dit doet met haar innerlijk. Al is het maar voor even. Zij zegt in het boek dat wanneer je deze methode vaker op een dag toepast het een routine wordt. Het wordt dan steeds gemakkelijker dit soort momenten op te roepen. Je hoeft er niet voor naar een cursus van een paar duizend euro.
Vandaag lag ik lekker lui op de tuinbank te lezen met de hondjes aan mijn zij. Ik besloot de proef op de som te nemen. Ik legde mijn e-reader even weg en ging luisteren en kijken. Ik hoorde de meeuwen naar elkaar roepen in verschillende toonhoogtes en ik zag de tuin in het zonlicht. Even later stapte Ahmad de tuin in en plukte koriander, munt, oregano en tijm. Hij had een hele bos kruiden in zijn handen.
‘Nu nog even wat goede laurierblaadjes plukken van de boom,’ zegt hij. ‘De blaadjes zijn niet zo geurig, hè,’ merk ik op. Hij houdt de laurierblaadjes onder mijn neus en ik ruik duidelijk de lauriergeur. ‘Maar ik ruik alle andere geuren van de kruiden die je geplukt hebt erdoorheen. De geur zit aan je handen,’ lach ik. Hij loopt weg en ik ruik nog steeds de geuren. Het is een explosie van geuren. Ik ruik de korander, de munt, maar ook de tijm en en de oregano en de laurier, jawel. De plezierige geur blijft een tijd in mijn neus hangen en dat is heerlijk. Ik neem me voor vaker deze oefening in ‘mindful mediteren’ (‘excuse le mot’) te doen, hoe je het ook maar wil noemen. Het is nuttig en verhelderend.